Ο Φώτης Πανταζόγλου έχει… Μια συζήτηση περί αεροπορικών οπλικών συστημάτων με τον Αντισμήναρχο (ΜΗ) Ζηκίδη Κωνσταντίνο Μηχανικό Τηλεπικοινωνιών – Ηλεκτρονικών

Η Ελληνική Πολεμική Αεροπορία (ΠΑ) αναμένεται τα επόμενα χρόνια να βρεθεί στο επίκεντρο των εξελίξεων στον Ελληνικό Αμυντικό Σχεδιασμό. Ελλείψη χρημάτων απαιτούνται καινοτόμες λύσεις αλλά και διατήρηση υψηλής διαθεσιμότητας των αεροπορικών μέσων και της παρεχόμενης εκπαίδευσης

Γράφει ο Φώτης Πανταζόγλου

Το όπλο της Πολεμικής Αεροπορίας αποτελούσε κατεξοχήν ίσως το πιο εξελιγμένο όπλο από τα τρία που συνθέτουν τις ένοπλες δυνάμεις μιας χώρας. Όπλο στο όποιο κατά πολύ βασίζεται η επικράτηση στο πεδίο της μάχης και ικανό παράγοντα αποτροπής. Όπλο το οποίο ενσωματώνει άμεσα όλες τις σύγχρονες εξελίξεις στην τεχνολογία και ταυτόχρονα ωθεί την επιστήμη σε νέα πεδία έρευνας.

Στην χώρα μας είμαστε υπερήφανοι για την Πολεμική μας Αεροπορία. Η περηφάνια μας πηγάζει από τον καθημερινό αγώνα που δίνουν τα στελέχη της, γυναίκες και άντρες, ώστε να κρατούν ελεύθερο και απαραβίαστο τον εναέριο χώρο της πατρίδας μας. Πηγάζει από τις θυσίες της Πολεμικής μας Αεροπορίας σε ανθρώπινες ζωές. Τέλος πηγάζει από την ψυχοσύνθεση του Έλληνα που στην Πολεμική του Αεροπορία βλέπει να απεικονίζεται το ελεύθερο και ατίθασο πνεύμα του.

Ο Αντισμήναρχος (ΜΗ) Κώστας Ζηκίδης διαθέτει εξαίρετες σπουδές (απόφοιτος της Σχολής Ικάρων και διδάκτωρ του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου) και εμπειρία από μάχιμες μονάδες. Ανήκει σε μία νέα γενιά στελεχών της ΠΑ, που συνδυάζει την εμπειρία επί στρατιωτικών θεμάτων και την επιστημονική γνώση. Ένας καταξιωμένος διεθνώς επιστήμονας με μελέτες που έχουν δημιουργήσει συζήτηση στα διεθνή αεροπορικά forum.

Τον κύριο Ζηκίδη τον πρωτογνώρισα σαν καθηγητή στο Μεταπτυχιακό πρόγραμμα της Στρατιωτικής Σχολής Ευελπίδων και του Πολυτεχνείου Κρήτης, “Σχεδιασμός και επεξεργασία συστημάτων (Systems Engineering)”, όπου και μας δίδαξε περί οπλικών συστημάτων!

Είναι μεγάλη η χαρά μου που δέχθηκε να απαντήσει σε μια σειρά ερωτήσεων και να μας βοηθήσει με τις γνώσεις του να πλοηγήσουμε στον μαγικό κόσμο της αεροπορίας και των οπλικών συστημάτων.

 

Κύριε Ζηκίδη σας ευχαριστώ πολύ για την τιμή που μας κάνετε και σας καλωσορίζω στην δικτυακή μας παρέα. Μια παρέα που ασχολείται καθημερινά με το τι γίνεται στο χώρο των οπλικών συστημάτων. Η επικαιρότητα με αναγκάζει να ξεκινήσω λίγο ανάποδα τις ερωτήσεις μου. Είδαμε πρόσφατα video που δόθηκε στην δημοσιότητα από τους αντάρτες Χούτι που δείχνει την κατάρριψη ενός Σαουδαραβικού F15 με την χρήση συγχρονότατων οπλικών συστημάτων. Είναι αλήθεια τόσο εύκολο να καταρρίψεις ένα σύγχρονο όπλο όπως το F15 η οι Χούτι απλά στάθηκαν τυχεροί. Στην περίπτωση που συζητάμε η οι Σαουδάραβες έκαναν κάτι λάθος η οι Χούτι έκαναν κάτι πολύ σωστά. Η δική σας εκτίμηση?

Ευχαριστώ για την τιμή που μου κάνετε να με φιλοξενήσετε στις σελίδες σας και να μου δώσετε την ευκαιρία να εκφράσω τις απόψεις μου επί θεμάτων που όχι μόνο με με απασχολούν αλλά θα έλεγα ότι με συναρπάζουν. Επιτρέψτε μου να εκφράσω κι εγώ με τη σειρά μου την χαρά μου που, μέσω του μεταπτυχιακού προγράμματος της ΣΣΕ και του Πολ/χνείου Κρήτης, γνώρισα εσάς και τη δουλειά που κάνετε στο Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών. Ας μην ξεχνάμε ότι ανασύρατε δύο μαχητικά αεροσκάφη μας από τον βυθό, βοηθώντας την ΠΑ στην διερεύνηση των σχετικών ατυχημάτων. Τέλος, θα ήθελα να σας πω ότι πολύ μεγάλος αριθμός των στελεχών της ΠΑ, όλων των ειδικοτήτων, καθώς και των άλλων Κλάδων των ΕΔ, συνδυάζει πλέον τη στρατιωτική εμπειρία και την επιστημονική γνώση, προσπαθώντας να επιτύχει το βέλτιστο επιχειρησιακό αποτέλεσμα με δεδομένους τους δημοσιονομικούς περιορισμούς. Τα σύγχρονα οπλικά συστήματα είναι εξαιρετικά περίπλοκα σε σχέση με το παρελθόν και απαιτείται αρκετή κατάρτιση για την αξιοποίησή τους. Τα στελέχη των ΕΔ έχουν πλήρη επίγνωση της αξίας των συστημάτων που τους έχει εμπιστευθεί η χώρα και καταβάλλουν ανάλογες προσπάθειες για την πλήρη εκμετάλλευσή τους.

Αναφορικά με το πρώτο σας ερώτημα, αναγκαστικά θα βασισθούμε στις λίγες πληροφορίες που είναι διαθέσιμες από τα διεθνή μέσα, καθώς δεν είναι ξεκάθαρο ούτε ποιος τύπος πυραύλου χρησιμοποιήθηκε, ούτε εάν το Α/Φ F-15 τελικά έπεσε ή όχι. Θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι την ίδια περίοδο επλήγη και ένα Tornado, το οποίο φαίνεται ότι τελικά έπεσε (οι Σαουδάραβες παραδέχτηκαν την πτώση ενός Tornado, λόγω τεχνικού προβλήματος). Οι πληροφορίες είναι συγκεχυμένες, καθώς π.χ. οι ίδιοι οι Χούτι ανέφεραν στην αρχή ότι έριξαν ένα Tornado και μετά το “γύρισαν” λέγοντας ότι έριξαν ενα F-15. Έτσι, το πιο σημαντικό ερώτημα αφορά τον τύπο του πυραύλου που έπληξε το  F-15 αλλά και το ύψος της εμπλοκής.

Σαφώς κάθε μαχητικό Α/Φ που πετά σε πολύ χαμηλά ύψη κινδυνεύει από εχθρικά πυρά, ακόμα και από αντιαεροπορικά πυροβόλα. Σε χαμηλά έως μεσαία ύψη (έως 20.000 ft) μπορεί να δεχτεί πλήγμα από MANPADS (Man Portable Air Defence System), όπως το γνωστό Stinger ή ανάλογα συστήματα ανατολικού τύπου (150.000 εκ των οποίων διατίθενται στην μαύρη αγορά, σε πολύ “φιλικές” τιμές, σύμφωνα με επίσημες αναφορές). Σε μεγαλύτερα ύψη, κινδυνεύει από πιο εξελιγμένα αντιαεροπορικά συστήματα, όπως οι Patriot ή τα S-300. Όμως, οι αντάρτες Χούτι μάλλον δεν διαθέτουν τόσο εξελιγμένα συστήματα, οπότε ίσως έχει βάση η εικασία ότι χρησιμοποίησαν πύραυλο αέρος-αέρος υπέρυθρης καθοδήγησης τύπου Vympel R-27T, κατάλληλα τροποποιημένο για εκτόξευση από φορτηγό, όπως αναφέρει το γνωστό site “The Aviationist”: Yemen’s Houthis Claim Saudi F-15 Kill with SAM Over Capital City of Santis .

Στην περίπτωση αυτή, θα πρέπει να επισημάνουμε ότι οι αντάρτες Χούτι θα πρέπει να έχουν αρκετά μεγάλη τεχνογνωσία, καθώς δεν είναι τόσο απλό να κατασκευάσεις βάση εκτόξευσης πυραύλου R-27T, στον οποίο μάλιστα θα υποδείξεις την θέση του στόχου με τη βοήθεια αμερικανικού συστήματος FLIR…

Τα F-15 SA ειναι απο τα πιο ολοκληρωμένα μαχητικά αεροσκάφη αναλαμβάνοντας τόσο ρόλους εναέριας υπεροχής όσο και βαθιάς κρούσης. Στην φωτο ένα Σαουδαραβικό F-15 SA πλήρως οπλισμένο με 2 Χ AMRAAM, 2 Χ ΑΙΜ-9 Χ, 2 Χ ΗΑΡΜ, 2 Χ SLAM-ER, 8 Χ GBU-39 SDB καθώς και 6 X GBU-54

Αναφέρεται μάλιστα ότι το πλήρωμα έκανε χρήση θερμοβολίδων (flares) γιατί αντελήφθη τον επερχόμενο πύραυλο. Αυτό όμως, για πύραυλο υπέρυθρης καθοδήγησης (η οποία είναι παθητική, δηλαδή δεν εκπέμπει κάποια ακτινοβολία) είναι δυνατό μόνο εάν υπάρχει σύστημα προειδοποίησης επερχόμενου πυραύλου (Missile Approach Warning System – MAWS), το οποίο δεν γνωρίζουμε εάν διαθέτουν τα σαουδαραβικά F-15 (γενικά, ελάχιστα μαχητικά διαθέτουν MAWS). Σε τέτοια περίπτωση, μάλλον κάνει εντύπωση η χρήση μετάκαυσης, η οποία αυξάνει δραματικά το υπέρυθρο ίχνος του Α/Φ. Ίσως ήταν μία λανθασμένη αυθόρμητη αντίδραση ή δεν γνώριζαν ότι πρόκειται για πύραυλο IR.

Βέβαια, δεν αποκλείεται να μιλάμε για πύραυλο τύπου MANPADS που εβλήθη από μικρή απόσταση. Στο συμπέρασμα αυτό συνηγορεί και το γεγονός της παρακολούθησης μέσω συστήματος FLIR, το οποίο επίσης έχει περιορισμένη εμβέλεια.

 

To F-35 τα επόμενα χρόνια θα αποτελέσει μια άγνωστη απειλή για την ΠΑ. Πόσο επικίνδυνη όμως θα είναι?

Σημαντικό ρόλο στην λήψη οποιοδήποτε μέτρου απέναντι σε μια αεροπορική απειλή είναι ο έγκαιρος εντοπισμός. Εντοπισμός που αποτελεί ένα επιστημονικό πεδίο το οποίο μελετάτε και ερευνάτε εδώ και χρόνια. Μάλιστα έχετε δημοσιεύσει σειρά επιστημονικών  άρθρων με διεθνή αναγνώρισή στο θέμα αυτό . Τη ερώτηση προφανώς την έχετε μαντέψει. Πόσο αόρατο είναι το F 35 κύριε Αντισμήναρχε?

Ευχαριστώ πολύ για την “πάσα”, καθώς ασχολούμαι με το Α/Φ αυτό, εμμονικά θα έλεγα, εδώ και 8 χρόνια… Για την ακρίβεια από τα μέσα του 2010, όπου στο πλαίσιο εκπόνησης της πραγματείας μου στην Σχολή Διοίκησης και Επιτελών (ΣΔΙΕΠ), έκανα μία εργασία με θέμα τα ραντάρ ηλεκτρονικής σάρωσης (Active Electronically Scanned Array – AESA). Προσπαθώντας να υπολογίσω την απόσταση αποκάλυψης του F-35 από διάφορα ραντάρ Α/Φ, με βάση τη γνωστή διαρροή της USAF για το RCS (Radar Cross Section ή ραδιοδιατομή ή ίχνος ραντάρ) του F-35 (0,0015 m²), διαπίστωσα ότι ένα F-16 με ραντάρ APG-68(V)9 θα έβλεπε ένα F-35 περίπου στα 8 ναυτικά μίλια, απόσταση εξαιρετικά μικρή. Ταυτόχρονα, το F-35 θα είχε δει το F-16 από 100 ν.μ. ή παραπάνω…

Η εργασία αυτή δημοσιεύθηκε στην Αεροπορική Επιθεώρηση το 2011: Radar Μαχητικών Αεροσκαφών Τύπου AESA (Active Electronically Scanned Array)

Στη συνέχεια, ξεκινήσαμε στην Σχολή Ικάρων, στο πλαίσιο διπλωματικών εργασιών, μία σειρά από μελέτες σχετικά με το F-35 και την αντιμετώπισή του, οι οποίες οδήγησαν σε ενδιαφέροντα συμπεράσματα και σε ένα μεγάλο αριθμό δημοσιεύσεων. Λαμβάνοντας υπόψη την δουλειά του Carlo Kopp, ο οποίος ήταν ο πρώτος διδάξας που δημοσίευσε από το 2009 μία εκτίμηση του RCS του F-35 (http://www.ausairpower.net/APA-2009-01.html ), επιχειρήσαμε να κάνουμε μία αναλυτική τρισδιάστατη μοντελοποίηση του F-35, με τη βοήθεια προγραμμάτων όπως το AUTODESK 3ds MAX και το Blender 3D. Στη συνέχεια, χρησιμοποιήσαμε τον κώδικα POFACETS, μία εφαρμογή που τρέχει στο περιβάλλον MATLAB και είχε αναπτυχθεί στο US Naval Postgraduate School (στην ανάπτυξή του μάλιστα είχε συνεισφέρει και ένας τέως συνάδελφος, ο Φίλιππος Χατζηγεωργιάδης, Μηχανικός της 62ας Σειράς Σχολής Ικάρων). Ο κώδικας POFACETS χρησιμοποιεί την θεωρία της Φυσικής Οπτικής για να υπολογίσει το RCS του εξεταζόμενου αντικειμένου. Τα σημαντικότερα συμπεράσματα αυτής της προσπάθειας ήταν τα ακόλουθα, τα οποία εν πολλοίς επιβεβαιώνουν τη φημολογία που υπάρχει γύρω από το F-35:

α.            Το F-35 παρουσιάζει όντως πολύ χαμηλό RCS στις συνήθεις μπάντες συχνοτήτων ραντάρ. Πιο συγκεκριμένα, στην X-band (8-12 GHz), στην οποία λειτουργούν σχεδόν όλα τα ραντάρ Α/Φ, το F-35 παρουσιάζει RCS της τάξης του 0,01 m², τιμή η οποία είναι πολύ χαμηλή. Σε υψηλότερες μπάντες συχνοτήτων, το RCS του εκτιμάται ότι είναι ακόμα χαμηλότερο.

β.            Το RCS του F-35 αυξάνεται καθώς χαμηλώνει η συχνότητα λειτουργίας του ραντάρ. Με άλλα λόγια, το F-35 παρουσιάζει αυξημένο RCS σε χαμηλότερες μπάντες συχνοτήτων, ενώ στα VHF, οριακά μπορεί να θεωρηθεί ως Α/Φ stealth.

Απόσπασμα από το Συνέδριο Αεροπορικής Ισχύος της ΠΑ:

Επομένως, το ερώτημα είναι πόσο χαμηλά μπορούμε να φτάσουμε…. στο ηλεκτρομαγνητικό φάσμα. Τα συμπεράσματα αυτά παρουσιάστηκαν στο περσινό Συνέδριο Αεροπορικής Ισχύος της ΠΑ , καθώς και στο διεθνές επιστημονικό Συνέδριο στρατιωτικής τεχνολογίας “6th International Conference on Military Technologies” (ICMT2017), το οποίο έλαβε χώρα στο Brno της Τσεχίας, από 31-05-17 έως και 02-06-17:

3D Modelling of Potential Targets for the purpose of Radar Cross Section (RCS) Prediction

Και στα ελληνικά: Τρισδιάστατη Μοντελοποίηση Στόχων με σκοπό την εκτίμηση της Ραδιοδιατομής τους

Για περισσότερα επί του θέματος: Τρόπους αντιμετώπισης των Τουρκικών F-35A Lightning II αναζητά η Πολεμική Αεροπορία

Εν ολίγοις, η απάντηση είναι ότι το F-35 είναι όντως stealth στις συνήθεις μπάντες συχνοτήτων αλλά υπάρχουν δυνατότητες ανίχνευσής του σε διαφορετικές περιοχές του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος. Φυσικά αυτό δεν είναι ούτε απλό, ούτε εύκολο.

Ούτε όμως η δυσδιακριτότητα είναι το παν. Ένα F-35 δεν θα κερδίσει τον πόλεμο. Ο πόλεμος των 6 ημερών μας δίδαξε ότι απαιτούνται πολλά Α/Φ με πολλά όπλα, ταυτόχρονα, πάνω από τον στόχο. Διατηρώ πολλές επιφυλάξεις για την επιχειρησιακή διαθεσιμότητα των F-35, σε συνδυασμό με τα όπλα τα οποία μπορούν να φέρουν σε διαμόρφωση stealth…

Πέρα από το F-35 υπάρχουν ηδη σημαντικές απειλές όπως οι βαλλιστικοί πύραυλοι Yildirim

Η δεύτερη ερώτηση που μου έρχεται αυθόρμητά στο μυαλό σχετικά με το F 35 και τον εντοπισμό του έχει να κάνει με την δική μας τεχνολογική ικανότητα να «θωρακιστούμε» απέναντι σε παρουσία F 35 στην γειτονιά μας. Θα μπορούσατε να μας δίνατε ένα δυνητικό πλαίσιο αντιμετώπισης, μιας απειλής που μπορεί να γίνει αόρατη αλλά ενδεχόμενα να μας έρθει και από περίεργη «κατεύθυνση» ?

Λαμβάνοντας υπόψη τα συμπεράσματα από τις προαναφερθείσες μελέτες, η βάση της αντιμετώπισης του F-35 είναι η χρήση ραντάρ χαμηλών συχνοτήτων, δηλαδή VHF, UHF έως (το πολύ) και την L-band. Εδώ να πούμε ότι υπάρχει ένα σχήμα οξύμωρο, καθώς VHF σημαίνει Very High Frequency, δηλαδή “πολύ υψηλή συχνότητα”. Άρα όταν λέμε “χαμηλές συχνότητες”, εννοούμε σε σχέση με τις συνήθεις συχνότητες που χρησιμοποιούνται στις εφαρμογές ραντάρ.

Επομένως, το πρώτο βήμα είναι η κάλυψη του εναέριου χώρου, ή τουλάχιστον ενός μέρους του, με ραντάρ επιτήρησης τα οποία να λειτουργούν στις μπάντες VHF/UHF/L. Τέτοια ραντάρ μάλιστα δεν ανιχνεύονται από τα συνήθη συστήματα αυτοπροστασίας Α/Φ (αν και κρατάω μία επιφύλαξη σχετικά με τα πιο πρόσφατα ατρακτίδια αυτοπροστασίας των τουρκικών F-16, τα οποία φοβάμαι ότι μπορούν να “ακούσουν” στην L-band), ούτε παρεμβάλλονται. Εάν μιλάμε για ραντάρ VHF ή στην χαμηλή περιοχή των UHF, αυτά δεν κινδυνεύουν ούτε από όπλα αντι-ραντάρ (όπως ο πύραυλος AGM-88 HARM ή High speed Anti-Radiation Missile), ούτε από περιφερόμενα όπλα, αγγλιστί loitering munition (όπως το ισραηλινό Harpy της ΙΑΙ, το οποίο είναι ένας από τους μεγαλύτερους κινδύνους των ραντάρ της ΠΑ, καθώς οι σύμμαχοι έχουν προμηθευτεί καμιά εκατοστή τέτοια…).

Να σημειωθεί ότι όλα τα σύγχρονα ραντάρ έγκαιρης προειδοποίησης διαθέτουν και αντιβαλλιστικές δυνατότητες (ABM – Anti-Ballistic Missile capability), δηλαδή μπορούν να ανιχνεύσουν και να παρακολουθήσουν βαλλιστικούς πυραύλους. Δυστυχώς η όλη παραφιλολογία με τα F-35 (τα οποία έχει αποφασίσει να προμηθευτεί η γείτων προ δεκαπενταετίας…δηλαδή δεν είναι καινούργια ιστορία) μας κάνει να παραβλέπουμε την ύπαρξη του σοβαρού οπλοστασίου βαλλιστικών πυραύλων που διαθέτει η Τουρκία, οι περισσότεροι εκ των οποίων είναι εγχώριας σχεδίασης και κατασκευής. Κατά τη γνώμη μου, αυτή είναι μία πιο πραγματική και συγκεκριμένη απειλή, η οποία ήδη υφίσταται. Υπενθυμίζεται ότι τον περασμένο Μάιο, η Τουρκία  εκτόξευσε έναν πύραυλο μεγάλου βεληνεκούς “Bora”, με πολεμική κεφαλή περίπου των 1000 λιβρών, σε απόσταση 280 χλμ (αν θυμάμαι καλά, το γεγονός είχε συνδυαστεί με την έκθεση στρατιωτικού υλικού IDEF’17 που έλαβε χώρα στην Κωνσταντινούπολη, όπου οι σύμμαχοι επέδειξαν πολλά από τα οπλικά συστήματα που οι ίδιοι σχεδιάζουν και κατασκευάζουν).  Σημειωτέον ότι τα 280 χλμ αναφέρθηκαν λόγω της συνθήκης περιορισμού των βαλλιστικών πυραύλων. Δεν νομίζω ότι οι γείτονες έχουν κανέναν ηθικό φραγμό να επιτρέψουν στους πυραύλους τους να ταξιδέψουν λίγο παραπάνω… Για περισσότερα επί του προγράμματος βαλλιστικών πυραύλων της γείτονος: Επεκτείνεται το βαλλιστικό πρόγραμμα της Τουρκίας

Για την κάλυψη στα χαμηλά ύψη, όπου υπάρχουν κενά στην κάλυψη ραντάρ λόγω της καμπυλότητας της γης, εκτιμώ ότι μπορούμε να αναπτύξουμε και να εγκαταστήσουμε ένα δίκτυο παθητικών ραντάρ. Για να μην ανοίξουμε πολύ μεγάλη κουβέντα, να πούμε συνοπτικά ότι τα παθητικά ραντάρ παρέχουν ανίχνευση στόχων σε χαμηλά έως μεσαία ύψη, χωρίς να εκπέμπουν, βασιζόμενα στην υφιστάμενη ακτινοβολία (π.χ., FM, TV, GSM, 3G κλπ). Προφανώς, δεν ανιχνεύονται, ούτε κινδυνεύουν από HARM ή Harpy. Για περισσότερα:  Παρουσίαση − Εξέταση Υλοποίησης Παθητικoύ Ραντάρ (PASSIVE RADAR)

Ενα ολοκληρωμένο δίκτυο παθητικών ραντάρ διάσπαρτα στον Ελληνικό χώρο μαζί με ενεργά ραντάρ χαμηλών συχνοτητών (ειδικα στις VHF συχνοτητες όπου το F-35 ειναι πιο ορατό) θα μπορουσε να αποτελέσει μια αξιοπιστη λύση για την εγκαιρη προειδοποίηση απο Stealth και όχι μονο απειλές

Σίγουρα το αεροπλάνο αποτελεί έναν σημαντικότατο κρίκο στην όλη διαδικασία αντιμετώπισης της οποιαδήποτε απειλής (ακόμα και των F35). Αυτή την στιγμή όλοι κατανοούμε ότι χρειάζεται να αναβαθμίσουμε τον στόλο των αεροπλάνων μας ώστε αυτά να μπορούν να ανταποκριθούν στις προκλήσεις του μέλλοντος. Θα μπορούσατε να μας δίνατε μια κατεύθυνση προς τα πού θα πάμε τεχνολογικά αν πραγματοποιηθούν τα όσα διαβάζουμε στα ΜΜΕ για το θέμα?

Από τα προαναφερθέντα, διαπιστώνουμε ότι εάν ένα “συμβατικό” Α/Φ (π.χ. F-16 ή Μ2000) αντιπαρατεθεί με ένα F-35, μάλλον θα επικρατήσει το δεύτερο. Όμως τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά, ούτε μιλάμε για αντιπαραθέσεις τύπου ιπποτικής κονταρομαχίας “1 vs 1”.

Συζητάμε για άμυνα άνωθεν πατρίου εδάφους ενώ οι άλλοι ξέρουν ότι εάν πέσουν, έχασαν. Επίσης, δεν θα πρέπει να παραβλέπουμε ότι η ΠΑ διαθέτει ένα πολύ οργανωμένο Σύστημα Αεροπορικού Ελέγχου (ΣΑΕ), το οποίο αποτελείται από ένα πυκνό δίκτυο ραντάρ, με αλληλοεπικαλυπτόμενες εμβέλειες. Τα ραντάρ επικοινωνούν τόσο ενσύρματα, όσο και ασύρματα, ενώ υπάρχουν και 4 ΑΣΕΠΕ (Αερομεταφερόμενα Συστήματα Έγκαιρης Προειδοποίησης και Ελέγχου), τα οποία μπορούν να δουν ακόμα και σε σημεία όπου υπάρχουν κενά στην κάλυψη των επίγειων ραντάρ. Επίσης, έχουμε ένα αντιαεροπορικό δίκτυο μακράν καλύτερο από αυτό της γείτονος, η οποία θα αποκτήσει ένα υπολογίσιμο α/α σύστημα όταν (=ότε και αν) προμηθευτεί τα S-400 από τον Βλαδίμηρο. Τέλος, διαθέτουμε έναν στόλο από σχετικά σύγχρονα και αξιόμαχα Α/Φ, ορισμένα εκ των οποίων (F-16 Block 52+ Adv. και Μ2000-5) θεωρούνται και είναι κορυφαία στο χώρο. Με λίγα λόγια, είμαστε ήδη σε ένα υψηλότατο επίπεδο, το οποίο πολλοί δεν θα μπορούσαν ούτε να ονειρευτούν.

Το πιο σημαντικό όπλο που θα μπορούσαμε να έχουμε εναντίον σύγχρονων απειλών είναι η δικτυοκεντρική προσέγγιση, δηλαδή η χρήση ασύρματου τακτικού δικτύου δεδομένων, μέσω του οποίου θα παρέχεται η “μεγάλη εικόνα” στο κάθε Α/Φ. Πιο συγκεκριμένα, τουλάχιστον για τα F-16, μιλάμε κυρίως για το Link 16. Με τη διασύνδεση στο ΣΑΕ, κάθε Α/Φ θα μπορούσε να έχει διευκρινισμένη εικόνα (όπου φαίνεται ποιο Α/Φ είναι φίλιο και ποιο εχθρικό), υπερκαλύπτοντας την περιορισμένη εμβέλεια του ραντάρ το οποίο φέρει. Έτσι, ένα ζεύγος F-35 εναντίον ενός ζεύγους F-16 με Link 16, τα οποία λαμβάνουν εικόνα από το ΣΑΕ, δεν θα είναι τόσο άνετα, αφού η περιορισμένη εμβέλεια του ραντάρ του F-16 (έναντι του F-35) αντισταθμίζεται από την εικόνα που του μεταδίδεται μέσω του δικτύου. Ας μην ξεχνάμε ότι και τα δύο μπορούν να ρίξουν AMRAAM AIM-120C, δηλαδή δεν μιλάμε για κάποιον εξωτικό πύραυλο τεράστιου βεληνεκούς. Αν μάλιστα καταφέρουν τα F-16 να πλησιάσουν σε μικρές αποστάσεις και να εμπλακούν σε κλειστή αερομαχία, τα F-35 μάλλον θα περάσουν άσχημα… και θα φύγουν κλαίγοντας υποσχόμενα ότι δεν θα το ξανακάνουν…

Πάμε τώρα να δούμε τι συζητάμε με την αναβάθμιση των F-16. Ξεκινώντας από το πιο πρόσφατο Block, τα 30 F-16 Block 52+ Advanced της σύμβασης Peace Xenia IV (PXIV), αυτά διαθέτουν Link 16 και μπορούν να φέρουν όλα τα ειδικά όπλα (JDAM, JSOW κλπ). Εάν τελικά αναβαθμιστούν, θα διαθέτουν ακόμα πιο εξελιγμένο κεντρικό υπολογιστή και κυρίως ραντάρ AESA, με ακόμα μεγαλύτερη εμβέλεια και αυξημένες δυνατότητες. Αυτά όμως που θα πρέπει να αναβαθμίσουμε κατά προτεραιότητα (κατά την ταπεινή μου γνώμη) είναι τα Block 52+ (της PXIII), τα οποία είναι πολλά (55), είναι σχεδόν ίδια με τα Adv. όσον αφορά σκάφος και κινητήρα και υστερούν μόνο στα ηλεκτρονικά τους. Από κει και πέρα, τα Block 30 και 50 (ΡΧΙ και ΡΧΙΙ, αντίστοιχα) διαφαίνεται ότι στην καλύτερη περίπτωση θα αναβαθμιστούν μερικώς, χρησιμοποιώντας υλικά που θα διατεθούν από τα Block 52+/Adv. Βέβαια, δεν είναι τόσο απλό όσο ακούγεται, αφού για οποιαδήποτε αναβάθμιση, πέραν των ιδίων των υλικών που απαιτούνται, χρειάζεται μελέτη, κατασκευή πρωτοτύπου και πιστοποίηση, πράγμα το οποίο σημαίνει κόστος. Μεγάλο κόστος. Το όλο θέμα περιπλέκεται ακόμα περισσότερο, καθώς εάν θέλουμε να επιτύχουμε χαμηλή τιμή, θα πρέπει η πληρωμή να γίνει εμπροσθοβαρής, δηλαδή να παραγγείλουμε (και να πληρώσουμε) πολλά στην αρχή και λιγότερα στη συνέχεια, πράγμα το οποίο είναι εξαιρετικά δύσκολο υπό τις παρούσες συνθήκες. Επομένως, ο βέλτιστος συνδυασμός των Α/Φ που θα αναβαθμιστούν, σε ποιο ακριβώς στάνταρ και με ποιο χρονοδιάγραμμα παραδόσεων/πληρωμών είναι ένας δύσκολος γρίφος.

Θα πρέπει να επισημάνουμε ότι υπάρχει βέβαια μια βασική αρχή στη ζωή που λέει ότι “there’s no such thing as free lunch”. Ελληνιστί: ο τζάμπας πέθανε. Επειδή ακούγονται διάφορα ωραία, σχετικά με “χρηματοδότηση” ή “παροχή”, δημιουργώντας την ψευδαίσθηση δυνατότητας  “ευκολίας πληρωμής” από τις ΗΠΑ, μέσω FMS κλπ, να διευκρινίσουμε ότι ακριβώς λόγω FMS δεν υπάρχει η έννοια του “τσάμπα”. Τα πράγματα είναι απλά: ό,τι πληρώνεις, παίρνεις. Δεν πληρώνεις; Δεν παίρνεις. Θαύματα δεν γίνονται.

Ας αφήσουμε όμως το δυσεπίλυτο αυτό πρόβλημα στους πιο ειδικούς από εμένα, οι οποίοι έχουν εμπειρία στα Α/Φ F-16 και στις συμβάσεις FMS, καθώς εγώ έχω υπηρετήσει κυρίως στα γαλλικά Α/Φ.

Αβέβαιο το μέλλον για τα 18 Mirage 2000 και των αποστολών TASMO που αυτά έχουν αναλάβει…

Εξετάζοντας τώρα τα 18 Μ2000 και 25 Μ2000-5, έχουμε τα εξής:

α.            Αναφορικά με τα Μ2000, έχουμε 16 μονοθέσια EGM και 2 διθέσια BGM, τα οποία διθέσια έχουν ήδη πολλές ώρες πτήσεως, πλησιάζοντας τα όριά τους. Επομένως, ενδεχόμενη αναβάθμιση θα αφορούσε μόνο τα εναπομείναντα 16 μονοθέσια Μ2000 EGM. Ως γνωστόν, το μόνο πρόγραμμα αναβάθμισης για τα Μ2000 που είναι διαθέσιμο είναι αυτό των Ινδών, οι οποίοι αναβαθμίζουν τα δικά τους Μ2000 Η (παρόμοια με τα δικά μας EGM) σε Ι/ΤΙ (παρόμοιο του -5 αλλά όχι ακριβώς όπως τα δικά μας -5 Mk2). Μιλάμε για ένα ακριβό πρόγραμμα αναβάθμισης, τάξης μεγέθους 40 εκ. € ανά Α/Φ (ακριβείς τιμές δεν έχουν γίνει γνωστές, ενώ όλες οι συζητήσεις είχαν λάβει χώρα πριν το τελευταίο ατύχημα τον περασμένο Μάιο, όπου χάσαμε ένα μονοθέσιο Μ2000). Όμως, το κόστος αυτό δεν θα πρέπει να συγκριθεί με το πόσο κόστιζε η ανάλογη αναβάθμιση που έγινε σε 10 δικά μας Μ2000 προ δεκαετίας (και είχε κοστολογηθεί προ εικοσαετίας) ή με την αναβάθμιση των F-16 αλλά σε σχέση με το κόστος προμήθειας νέου Α/Φ. Δυστυχώς, η υφιστάμενη κατάσταση δεν επιτρέπει πολλή αισιοδοξία…

β.            Όσον αφορά τα Μ2000-5, μιλάμε για ένα από τα καλύτερα Α/Φ της κατηγορίας του, με πολύ ικανό ραντάρ (RDY-2), εξαιρετικό σύστημα αυτοπροστασίας (ICMS Mk3) και μεγάλο οπλικό φορτίο από 6 MICA δύο τύπων ΕΜ και IR (οπότε ο αντίπαλος δεν γνωρίζει τι ενέργειες να κάνει, αφού απαιτούνται διαφορετικές διαδικασίες εάν σου ‘ρχεται πύραυλος  ραντάρ και διαφορετικές εάν είναι με κεφαλή IR). Για να μην μιλήσουμε για τον SCALP, που είναι ό,τι καλύτερο διαθέτουμε σε επιθετικό όπλο. Θα πρέπει να επισημανθεί ότι, αν και το -5 δεν διαθέτει Link 16 (και ούτε είναι τόσο απλό να πάρει Link 16), διαθέτει ένα δικό του Data Link (που δεν γνωρίζει ο αντίπαλος), το οποίο του παρέχει δυνατότητες διασύνδεσης με άλλα Α/Φ του σχηματισμού αλλά και με κόμβους Διοίκησης και Ελέγχου. Με άλλα λόγια, εάν υπήρχε κατάλληλος σταθμός στο έδαφος, τα -5 θα μπορούσαν να διασυνδεθούν και με το ΣΑΕ, πράγμα το οποίο εκτιμώ ότι είναι εντός των δυνατοτήτων μας. Για τα -5, δεν τίθεται θέμα αναβάθμισης. Όμως, υπάρχει θέμα υποστήριξης, καθώς δεν έχει συναφθεί ακόμα σύμβαση υποστήριξης, με αποτέλεσμα να είναι εξαιρετικά δύσκολη η υποστήριξη των Μ2000/-5. Να υπενθυμίσουμε ότι ένεκα του νομικού πλαισίου των ν. 3883/10 και 3978/11 είναι αδύνατο να προμηθευτούμε αμυντικό υλικό (ούτε βίδα) χωρίς τις περίπλοκες γραφειοκρατικές διαδικασίες έγκρισης υποπρογράμματος…

Δυστυχώς στα ΜΜΕ δεν διαβάζουμε πρόσφατα τίποτε για τα Mirage 2000 και -5.Η αλήθεια είναι ότι τα Γαλλικά οπλικά συστήματα αποτέλεσαν έναν παράγοντα ποιοτικής διαφοροποίησης πάνω από το Αιγαίο. Σε συνδυασμό με τα Γαλλικά οπλικά συστήματα που έχουν πιστοποιηθεί για τον συγκεκριμένο τύπο αεροπλάνων ,μάλλον μας έδιναν και ίσως ακόμα μας δίνουν στρατηγικό πλεονέκτημα .Τα Mirage πιστεύετε ότι θα πρέπει να τα διατηρήσουμε η απλά να πάμε σε έναν νέο τύπο γαλλικού πάλι μαχητικού 4,5 γενιάς όπως το Rafale?

Συνεχίζοντας με τα γαλλικά, δεν μπορώ παρά να αναφερθώ στον “μύθο”… Στον “μύθο των ακριβών γαλλικών οπλικών συστημάτων”… Πιο συγκεκριμένα, την Παρασκευή και 13 Οκτ. 17 στο πολύ σοβαρό site e-amyna.com “ανέβηκε” ένα άρθρο που αναφερόταν στο εν λόγω θέμα. Την επομένη το site έπεσε… Την μεθεπομένη, το site επανήλθε, αλλά χωρίς το υπόψη άρθρο (και τον συντάκτη του…) Ευτυχώς όμως το κείμενο διασώθηκε:

Ο μύθος των ακριβών γαλλικών οπλικών συστημάτων

Με λίγα λόγια και πέρα από τους μύθους:

1. Το F-16 είναι το κύριο όπλο της ΠΑ. Η αναβάθμιση τουλάχιστον μέρους του στόλου των F-16 είναι απαραίτητη.
2. Τα Μ2000/-5 παρέχουν συγκεκριμένες σημαντικές δυνατότητες αεράμυνας και επίθεσης και ως εκ τούτου θα πρέπει να υποστηριχθούν σε βάθος χρόνου.
3. Πέραν της υποστήριξης, θα πρέπει να εξετασθεί η έστω και περιορισμένη αναβάθμιση των Μ2000 EGM, καθώς εντός της επομένης δεκαετίας η δύναμη της ΠΑ θα έχει μειωθεί έτι περαιτέρω, λόγω της αναμενόμενης απόσυρσης των Phantom, ενώ ακόμα και η τύχη των F-16 Block 30 δεν είναι σίγουρη.
4. Το Rafale είναι μάλλον το πιο ώριμο και πιο ετοιμοπόλεμο από τα σύγχρονα Α/Φ που διατίθενται αυτήν τη στιγμή. Όμως είναι υπερβολικά ικανό…. και μάλλον ακριβό. Νομίζω ότι υπό τις παρούσες συνθήκες δεν μπορούμε να συζητάμε για νέο τύπο Α/Φ για τα επόμενα 10 χρόνια τουλάχιστον. Και εάν είναι να συζητήσουμε, θα πρέπει να συγκρίνουμε τα περίπου 40 εκ. € που κοστίζει η αναβάθμιση ενός Μ2000, με τα περίπου 80 εκ. € που κοστίζει ένα Rafale και τα περίπου 150 εκ. $ που θα κοστίσει ένα F-35. Να σημειώσουμε μάλιστα ότι και τα αντίστοιχα κόστη υποστήριξης (τα οποία είναι συνολικά μεγαλύτερα από τα κόστη προμήθειας) έχουν μία ανάλογη σχέση, δηλαδή το αναβαθμισμένο Μ2000 θα έχει πολύ μικρότερο κόστος υποστήριξης από το Rafale και αυτό με τη σειρά του από το F-35. Απλά για να έχουμε μία τάξη μεγέθους…

Πέρα όμως από τα αεροσκάφη που ουσιαστικά είναι πλατφόρμες μεταφοράς οπλικών συστημάτων η χώρα μας έχει συμμετάσχει και σε ερευνητικές προσπάθειες υπερσύγχρονων συστημάτων όπως το NEURON.Αποτελεί η συμμετοχή μας σε ανάλογες προσπάθειες μια απάντηση στις τεχνολογικές και μη προκλήσεις της εποχής μας?

Σαφώς και τα μη επανδρωμένα συστήματα (UAV) έχουν σημαντική παρουσία σε όλες τις σύγχρονες αεροπορίες. Εδώ φαίνεται ότι υστερούμε λίγο. Ενώ ξεκινήσαμε δυναμικά με τον Πήγασο Ι (στα τέλη της δεκαετίας του ’70 και τις αρχές της επόμενης δεκαετίας, δεν ήταν πολλοί οι παίκτες με UAV), μετά κάπου χάσαμε το τραίνο. Μάλιστα, εξ όσων γνωρίζω, στα μέσα της δεκαετίας του ’80, χάσαμε μία μεγάλη ευκαιρία, καθώς είχε προταθεί στην ΕΑΒ ΑΕ η συμπαραγωγή του BQM-74C Chukar III της Northrop (σχετικά μεγάλο UAV με turbojet κινητήρα), πρόγραμμα το οποίο τελικά δεν προχώρησε. Να σημειώσουμε ότι τέτοια UAV χρησιμοποιήθηκαν πολύ από τις ΗΠΑ κατά τις πρώτες ώρες της επίθεσης στον 1ο πόλεμο του Κόλπου, αναγκάζοντας τα ραντάρ του Ιράκ να εκπέμψουν και να αποκαλυφθούν (και να εισπράξουν μερικά HARM στη συνέχεια…).

Στο πλαίσιο αυτό, η συμμετοχή μας στο Neuron ήταν από τις καλύτερες κινήσεις μας, στο πλαίσιο συμμετοχής σε εξελιγμένα ευρωπαϊκά προγράμματα υψηλής τεχνολογίας. Θα πρέπει όμως να υπάρξει συνέχεια, καθώς το Neuron ήταν πρόγραμμα επίδειξης τεχνολογίας (με λίγα λόγια, για να μάθουν να φτιάχνουν stealth και οι Ευρωπαίοι) και όχι πρόγραμμα παραγωγής. Ελπίζω να υπάρξει και ανάλογη συμμετοχή στο επόμενο ευρωπαϊκό πρόγραμμα ανάπτυξης UAV αλλά και στην προμήθεια ανάλογων συστημάτων.

 

H χώρα μας οφείλει να συνεχίσει το πρόγραμμα Neuron όχι μόνο στο στάδιο επίδειξης τεχνολογίας αλλά και στην μετουσίωσή του σε κοινό Ευρωπαικό πρόγραμμα (ή καποιο αντιστοιχο) απόκτησης UAV/UCAV

Μιλήσαμε για εντοπισμό για αεροσκάφη ερευνητικές πλατφόρμες. Όλα έχουν την αξία τους και την σημασία τους σε μια αλυσίδα αντιμετώπισης απειλής. Θα ήθελα να συζητούσαμε λίγο για το θέμα της «παραπλάνησης» και των ηλεκτρονικών αντιμέτρων. Είναι αλήθεια ότι στην χώρα μας δεν πολύ ακούμε γενικά για αυτό τον πολύ κρίσιμο τομέα της αμυντικής μας αλληλουχίας. Θα θέλατε να μας λέγατε λίγα πράγματα σχετικά με το θέμα και να μας δίνατε ένα στίγμα για το που βρισκόμαστε σαν χώρα αναφορικά με αυτό?

Θα μου επιτρέψετε να μην αναφερθώ με ακρίβεια στις υφιστάμενες δυνατότητες ηλεκτρονικού πολέμου (ΗΠ) αλλά στη σημασία του ΗΠ γενικότερα. Για την ΠΑ, θα αναφερθώ μόνο σε ένα περιστατικό κατά τις δοκιμές του πρωτοτύπου Μ2000-5 το καλοκαίρι του 2004 στο ΚΕΑΤ, στην Ανδραβίδα, στις οποίες συμμετείχα: παρά τα προβλήματα (κυρίως επεξεργασίας και απεικόνισης) του συστήματος αυτοπροστασίας ICMS Mk3 του -5, τα οποία οδήγησαν τελικά στην μη παραλαβή (τότε) του -5, ο παρεμβολέας του συστήματος (High Band Jammer) ήταν από τότε αποτελεσματικός. Έτσι, σε ένα σενάριο, το F-16 Block 50 που πετούσε ως απειλή, ανέφερε: “Totally no SA (Situational Awareness)”… Με άλλα λόγια, έβλεπε τόσους ψευδείς στόχους στα ραντάρ του (που του είχε δημιουργήσει ο jammer) που είχε χάσει τη μπάλα… Μπορείτε να φανταστείτε τι μπορεί να κάνει το ICMS Mk3 σήμερα, κατόπιν επίλυσης όλων των σχετικών προβλημάτων αλλά και κατόπιν ανάπτυξης κατάλληλων, εξειδικευμένων τεχνικών παρεμβολής.

Νομίζω ότι ένα πολύ σημαντικό γεγονός είναι το περιστατικό με το αντιτορπιλικό USS Donald Cook κλάσης Arleigh Burke, τον Απρίλιο του 2014, στη Μαύρη Θάλασσα, με τα δύο ρωσικά Su-24: σύμφωνα με διεθνή μέσα, το ένα από τα δύο (μη οπλισμένα) Su-24 πραγματοποίησε για περίπου μία ώρα προσομοίωση επίθεσης στο USS Donald Cook, το οποίο φαινόταν ανίκανο να αντιδράσει, παρά το υπερσύγχρονο σύστημα Aegis που έφερε. Το γεγονός αποδόθηκε στο σύστημα ΗΠ που έφερε το Su-24, ονόματι Khibiny (ή Jibiny, όπως είδα σε ένα γαλλόφωνο site). Αναμφισβήτητα, υπάρχει και μία δόση ρωσικής προπαγάνδας αλλά διαφαίνεται ότι υπάρχουν και ψήγματα αλήθειας, καθώς οι ΗΠΑ προέβησαν σε επίσημη διαμαρτυρία (για… ανάρμοστη και αντιεπαγγελματική συμπεριφορά…κατά τα γνωστά). Στη συνέχεια, το τρολάρισμα πήγε σύννεφο, καθώς εμφανίστηκαν ιστορίες για μαζικές παραιτήσεις και δήθεν γράμματα απογοητευμένων (“demoralized”) ναυτών στις αγαπημένες τους… Ακόμα χειρότερα, διάβασα σε ένα φιλορωσικό site (όχι το… γνωστό), ότι το Khibiny δεν έχει ενσωματωθεί ποτέ σε Α/Φ  Su-24… Άβυσσος των τρολ… Πέραν της πλακός, έστω και ίχνη να υπάρχουν στην προαναφερθείσα ιστορία, τα πράγματα είναι εξαιρετικά σοβαρά. Και φαίνεται ότι οι Ρώσοι δεν έχουν ηθικούς φραγμούς ως προς την ισχύ της παρεμβολής. Έτσι, ένα Su-27 ή οποιοσδήποτε ξάδερφός του, όπως το Su-35 (μιλάμε για μεγάλα μαχητικά), θα είχε πολύ μεγάλη διαθέσιμη ισχύ για παρεμβολή. Και ο νοών, νοείτω…

Βεβαίως, και σε αυτόν τον τομέα, οι γείτονές μας έχουν κάνει μεγάλα βήματα. Προσφάτως επέδειξαν το Koral, ένα εξελιγμένο επίγειο σύστημα ΗΠ, που παίζει μπάλα και με επίγεια συστήματα επικοινωνιών, όσο και με συστήματα ραντάρ. Επίσης, φοβάμαι ότι στα F-16 τους “φοράνε” εξελιγμένα pod, με μεγάλη κάλυψη στο πεδίο της συχνότητας.

Γενικώς, το πεδίο ΗΠ είναι κάτι που θα μπορούσαμε να παίξουμε σκληρή μπάλα, γιατί μία  περιορισμένη επένδυση ίσως έχει δυσανάλογα σημαντικά αποτελέσματα, όπως διαφαίνεται. Ελπίζω ότι τουλάχιστον έχουμε ξεπεράσει την λογική ότι τα συστήματα αυτοπροστασίας των α/φών είναι περιττά “λιλιά”. Και ο νοών, νοείτω…

Η ύπαρξη σύγχρονων συστημάτων προστασίας όπως το Γαλλικο ICMS και το ASPIS Ι/ΙΙ φέρει τέτοια αποτελεσματικότητα που σε επιχειρησιακές δοκιμές το ραντάρ ενός εχθρικού απεικονιζόμενου F-16 Block 50 έλαβε τόσους ψευφείς στόχους που το ραντάρ του έδειχνε Totally No Situational Awareness….με λίγα λόγια κορεστηκε σε τέτοιο βαθμό που η ακρίβεια των στοιχείων όλων των ιχνών ήταν εκτός ορίων οδηγώντας το σε «τυφλωση»

 

Βέβαια μέχρι τώρα έχουμε αναφερθεί μόνον σε συστήματα τα οποία προέρχονται από συμμαχικές χώρες της Δύσης. Δεν είναι λίγοι αυτοί που υποστηρίζουν ότι κακώς είμαστε προσκολλημένοι μόνον στους Δυτικούς και ότι θα έπρεπε να αρχίσουμε να προμηθευόμαστε και συστήματα και από τους Ρώσσους. Αναφέρουν σαν προηγούμενο παράδειγμα την προμήθεια των S300 και θέτουν αυτή την πολύ εύλογη ερώτηση. Άραγε τα Ρωσικά αεροπορικά συστήματα θα τα δούμε ποτέ με Ελληνικά χρώματα στα φτερά?

Η απάντηση είναι εύκολη: δύσκολα… Όχι γιατί τα ρωσικά συστήματα στερούνται αποτελεσματικότητας, αλλά γιατί δεν είναι εύκολο να ενσωματωθούν στο ελληνικό σύστημα της ΠΑ, το οποίο είναι συντριπτικά αμερικανικό. Γενικά, δεν είναι εύκολο να ενσωματώνεις νέα (και πολύ διαφορετικά) υποσυστήματα στο σύστημά σου. Στην παρούσα φάση είναι ακόμα δυσκολότερο. Εδώ δεν καταφέραμε να παίξουμε μπάλα με τα ΒΜΡ-3, τα οποία δεν είναι και κύριο οπλικό σύστημα. Πόσω μάλλον με κύρια αεροπορικά συστήματα…

 

Από την μέχρι τώρα συζήτηση μας προκύπτει ότι οι τεχνολογία των οπλικών συστημάτων εξελίσσεται με ραγδαίους ρυθμούς. Όντας ενεργό μέλος της επιστημονικής κοινότητας και ερχόμενος σε επαφή με νέους επιστήμονες ποια είναι η εκτίμηση σας για το επίπεδο γνώσης των ατόμων που καλούνται να αντιμετωπίσουν αυτές τις νέες προκλήσεις της εποχής που έρχεται?

Περιέργως, εκφράζω αισιοδοξία. Δεν γίνεται διαφορετικά. Οι νέες γενιές θα εκτοπίσουν δυναμικά τις παλαιότερες (μεταξύ των οποίων, μετά λύπης, κατατάσσω και τον εαυτό μου). Θα αναλάβουν, ίσως λίγο πιο βίαια από ό,τι περιμέναμε, και θα παίξουν μπάλα (μ’ αρέσει που χρησιμοποιώ συνεχώς ποδοσφαιρικούς όρους, ενώ απεχθάνομαι το ποδόσφαιρο, ως μέσον χειραγώγησης των μαζών). Φοβάμαι ότι η δική μας γενιά δεν στάθηκε αντάξια των απαιτήσεων και της κατάστασης που διαμορφώθηκε. Δεν καταλάβαμε τι είχε γίνει. Νιώθω ότι περάσαμε καλά (ή σχετικά καλά), δανειζόμενοι αφειδώς, εις βάρος των παιδιών μας. Και αυτό πρέπει να το αναλογιστεί ο καθένας, κάποιας ηλικίας, που λέει ότι του κόψανε την σύνταξη ή το εφάπαξ κλπ κλπ. Γιατί αυτές θα είναι άγνωστες λέξεις στα παιδιά μας… Κάθε φορά που ξεκινάω μάθημα στην ΣΙ ή στην ΣΤΥΑ (ΣΜΥΑ, με τα νέα δεδομένα), ζητάω συγγνώμη, καθώς αντικρίζω την επόμενη γενιά και νιώθω ότι δεν έπραξα τα δέοντα για να τους προσφέρω το καλύτερο…

 

Κλείνοντας αυτή την συζήτηση μαζί σας δεν μπορώ να αντισταθώ στον πειρασμό και να σας κάνω την ερώτηση. Με τα σημερινά οικονομικά δεδομένα ποια θα ήταν η δική σας προσωπική προτίμηση στο θέμα της Ελληνική Πολεμική Αεροπορία του παρόντος και του μέλλοντος?

1. Αναβάθμιση ΣΑΕ, σύμφωνα με τα προλεχθέντα (χαμηλές συχνότητες κλπ). Εάν δεν δεις, πως θα σηκώσεις για να αναχαιτίσεις; Επομένως το ΣΑΕ, οι βασικοί αισθητήρες σου, είναι η πρώτη προτεραιότητα.
2. Δικτυοκεντρική προσέγγιση. Παντού ασύρματα δίκτυα, όχι οπωσδήποτε παντού Link 16. Υπάρχουν κι άλλα δίκτυα, με χαμηλότερο κόστος.
3. Κινητικότητα. Ό,τι μένει σταθερό, πεθαίνει. Συμπεριλαμβανομένων και των ραντάρ επιτήρησης. Δεν απαιτούνται εξωτικοί βαλλιστικοί πύραυλοι για αυτό. Κι οι ATACMS καλοί είναι… @@@μούν ό,τι κάθεται (εννοούσα “αποδομούν”, για όσους δεν κατάλαβαν).
4. Αναβάθμιση αντιαεροπορικών συστημάτων. Δεδομένης της αμυντικής φύσεως του δόγματός μας, είναι πιο οικονομικό να διατηρούμε ισχυρά αντιαεροπορικά, παρά αεροσκάφη. Το αεροσκάφος συνεπάγεται σημαντικό κόστος. Εάν πετάει βέβαια…
5. Διατήρηση – αναβάθμιση F-16 και Μ2000. Στον βαθμό του δυνατού. Δεν νοείται Αεροπορία χωρίς αεροσκάφη. Δεν επαρκούν τα αντιαεροπορικά.
6. Ενσωμάτωση συστημάτων IRST – InfraRed Search & Track, τουλάχιστον για τα F-16 (ή σε κάποια εξ αυτών). Διαφαίνεται ότι έχουν πολύ ενδιαφέρουσες δυνατότητες, ιδίως σε συνθήκες καλού καιρού και χαμηλής υγρασίας (ας μην ξεχνάμε ότι “δεν κάνει κρύο στην Ελλάδα, κρύο δεν έκανε ποτέ”).
7. Εγχώρια ανάπτυξη UAV. Για όλους τους ρόλους: αναγνώριση, παρακολούθηση και επίθεση. Αυτό που έγινε πρόσφατα στην ρωσική βάση στη Συρία ήταν χαρακτηριστικό. Λίγο καιρό πριν, ανάλογο πλήγμα έγινε στην Ουκρανία. Δισεκατομμύρια ζημιά από ένα drone περιορισμένων δυνατοτήτων που έριξε μία χειροβομβίδα με θερμίτη. Όπως είπε κάποιος (ο Ρόμελ ήταν, ο Bismarck ήταν, δεν θυμάμαι): “η καλύτερη άμυνα είναι η επίθεση”. Είναι πολύ πιο εύκολο να φτιάξεις πολλά UAV της κακιάς ώρας που να φέρουν διάφορα βομβίδια και να τα στέλνεις στον αντίπαλο, παρά να προσπαθείς να τα αναχαιτίσεις…
8. Όλα τα ανωτέρω, με την μεγαλύτερη δυνατή εγχώρια συμμετοχή. Όχι στα λάθη του παρελθόντος.

Συστήματα IRST ακόμη και σε μορφή ατρακτιδίων θα πρέπει να τοποθετηθούν τουλάχιστον στα F-16 ώστε να εκμεταλλευτούν την παθητική ανιχνευση που αυτά προσφέρουν και την δυνατότητα αναγνώρισης Stealth μαχητικών αεροσκαφών. Θετικό γεγονός αποτελεί και η ιδιαίτερα έντονη ηλιοφάνεια τις περισσότερες μέρες του χρόνου στη χώρα μας

 

Όπως είναι εύκολο κατανοητό η συζήτηση με τον κύριο Ζηκίδη θα μπορούσε να συνεχίζεται για ώρες. Δεν είναι όμως αυτός ο σκοπός της. Με στόχο να έχουμε μια σφαιρική ενημέρωση για θέματα που έχουν ιδιαίτερη βαρύτητα για την άμυνα της χώρας μας, πιστεύω ότι ο κύριος Ζηκίδης μας έδωσε μια πολύ ενδιαφέρουσα οπτική με την οποία πρέπει να προσεγγίσουμε την όλη κατάσταση.

Τον ευχαριστώ και πάλι από καρδιάς για τον χρόνο που μας διέθεσε.