Συνδυασμένη Άμυνα Στόλου Μέρος Α’: Θέατρο Αιγαίου

Ο Ελληνικός Στόλος πιο έτοιμος από ποτέ…

Από την αρχαιότητα έως και σήμερα η επιβίωση αυτού του έθνους είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη Θάλασσα. Από τα Θαλάσσια «Τείχη» στη Σαλαμίνα έως και το υποβρύχιο Γλαύκος το 74′ (το οποίο πριν στείλει στο βυθό μέρος των τουρκικών αποβατικών δυνάμεων διατάχθηκε να επιστρέψει) κατά την εισβολή του Αττίλα στην Κύπρο. Εάν κάποιος ρίξει μια ματιά στη γεωγραφία της περιοχής θα παρατηρήσει ότι η Ελλάδα είναι ένα κατεξοχήν ναυτικό κράτος. Τα νησιά του Αιγαίου  καταλαμβάνουν σχεδόν τη μισή γεωγραφική επιφάνεια της χώρας ενω το Ακαθάριστο Εγχώριο Προιόν βασίζεται κατεξοχήν στον τουρισμό, τις θαλάσσιες μεταφορές καθώς και στα logistics προιόντων που προορίζονται τόσο για την εγχώρια όσο και για τις Ευρωπαικές αγορές. Στο μέλλον η ολοένα αυξανόμενη ζήτηση σε υδρογονάθρακες και η μείωση της προσφοράς των παγκόσμιων κοιτασμάτων πετρελαίου θα προκαλέσει μια υψηλή μέση τιμή για τους υδρογονάθρακες επιτρέποντας την κερδοφόρα εξόρυξη των ελληνικών Κοιτασμάτων. Σύμφωνα με τελευταίες έρευνες του Νορβηγικού Ερευνητικού Σκάφους Nordic Explorer που ανέλαβε τις έρευνες η αξία των κοιτασμάτων υπολογίζεται σε 1.7 τρις δολάρια από τα οποία η ελληνική οικονομία άμεσα θα εισπράξει γύρω στα 600 δις Ε. Το παραπάνω ποσό αφορά μόνο τα κοιτάσματα στο Ιόνιο και στην Περιοχή νότια της Κρήτης. Στις παραπάνω ποσότητες δεν συμπεριλαμβάνονται πιθανά κοιτάσματα σε περιοχές του ανατολικού Αιγαίου ή νότια του Καστελόριζου.

Αντίστοιχα και η ελληνική Κύπρος εξαρτάται για την επιβίωση της από την Θάλασσα. Νότια του νησιού βρέθηκαν μεγάλες ποσότητες εκμεταλλεύσιμων κοιτασμάτων υδρογοναθράκων και τα αμέσως επόμενα χρόνια αναμένεται να ξεκινήσει η εξόρυξη. Ήδη η πρώτη πραγματική γεώτρηση στο οικόπεδο 12 Αφροδίτη ξεκίνησε και από τα πρώτα αποτελέσματα θα εκτιμηθεί με μεγάλη βεβαιότητα το προσδοκώμενο οικονομικό όφελος.

Όπως καταλαβαίνει κάποιος «ουδέτερος» παρατηρητής αν κάποια από τις δύο χώρες θέλει να πετύχει ένα αξιοπρεπές επίπεδο ζωής πρέπει να εξασφαλίσει τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα που τη ξεχωρίζουν από τις άλλες χώρες. Με τα παραπάνω δεδομένα το μέλλον της χώρας βρίσκεται στη Θάλασσα. Eδώ έρχεται ο ρόλος των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων και ειδικότερα του ΠΝ να προστατέψει και να διασφαλίσει τα ελληνικά συμφέροντα στις παραπάνω περιοχές.

Κύριος ανταγωνιστής των ελληνικών συμφερόντων στην ευρύτερη περιοχή δεν είναι άλλος από την Τουρκία. Μια Τουρκία που διεκδικεί ενεργά με την πολιτική των «Γκρίζων ζωνών» στην Ελλάδα και της δημιουργίας χαλαρής συνομοσπονδίας (μετατρέποντας την Κυπριακή Δημοκρατία σε δύο κοινότητες) στην Κύπρο ώστε μέσω των Τουρκοκυπρίων να έχουν έρεισμα στα κοιτάσματα νότια.

Ανεξαρτήτως των πολιτικών συνθηκών ή ευκαιριακών προσεγγίσεων το ΠΝ έχει καθήκον να προστατεύσει τις ελληνικές θάλασσες από όποιον τις επιβουλεύεται. To πεδίο αντιπαράθεσης των δύο χωρών βρίσκεται στη θάλασσα όπως και η επιβίωση της χώρας.

Γεωγραφία

Η φρεγάτα Μπουμπουλίνα κλάσεως S στην άσκηση NAC SEA DAY(Πηγή ΝΑΤΟ)

Ο Ελληνικός Θαλάσσιος χώρος συμπεριλαμβανομένου του Κυπριακού εκτείνεται από το Ιόνιο Πέλαγος μέχρι και την Κύπρο. Η κύρια απειλή προέρχεται ανατολικά της χώρας από την Τουρκία τόσο στο Αιγαίο Πέλαγος όσο και στην Κύπρο.

Το Αιγαίο καταλαμβάνει μια έκταση της τάξης των 214.οοο τετραγωνικών χιλιομέτρων ενώ η ελάχιστη απόσταση Ελλάδας-Κύπρου είναι τα 200 km από το Καστελόριζο ή 400 km με σημείο αναφοράς την Ρόδο. Η ηπειρωτική Ελλάδα απέχει γύρω στα 800 km από το νησί της Αφροδίτης. Ο παραπάνω χώρος μπορεί να χωριστεί σε 2 κύρια γεωγραφικά τμήματα. Το πρώτο είναι αυτό της κλειστής θάλασσας του Αιγαίου και το δεύτερο της ανοικτής θαλάσσιας περιοχής ανατολικά της Κρήτης μέχρι την Κύπρο.

Αντίστοιχα για το Πολεμικό Ναυτικό μπορεί να διαχωριστεί ο χώρος δράσης του σε δύο κύριες ζώνες ευθύνης. Η πρώτη κύρια ζώνη επιχειρήσεων αφορά  το Αιγαίου Πέλαγος όπου τον έλεγχο έχει η Ναυτική Διοίκηση Αιγαίου και η δεύτερη κύρια ζώνη επιχειρήσεων αφορά το θαλάσσιο χώρο μεταξύ Ελλάδας-Κύπρου όπου τον συντονισμό των επιχειρήσεων και των επικοινωνιών αναλαμβάνει η ανεξάρτητη Ναυτική Διοίκηση Ανατολικής Μεσογείου.

Το ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό χαρακτηρίζεται με βάση τη διεθνή ορολογία ως green water navy, έχοντας επιχειρησιακές ικανότητες για παράκτια κυρίως περιβάλλοντα όχι πολύ μακριά από τις κύριες βάσεις του καθώς και ικανοποιητική ικανότητα ανάπτυξης σε ανοικτές θάλασσες. Πρωταρχικό πεδίο δράσης του ΠΝ είναι το Αιγαίο Πέλαγος. Οι επιχειρήσεις ανατολικά στην ανοικτή θάλασσα μεταξύ Κρήτης και Κύπρου αποτελούν μια πρόκληση που θα αναλυθεί στο δεύτερο μέρος.

Αποστολές-Ρόλοι

Ανεξαρτήτως της ζώνης ευθύνης του το ΠΝ αναλαμβάνει να εκτελέσει με επιτυχία τους παρακάτω ρόλους:

• Εξασφάλιση Ναυτικών οδών
• Μεταφορά ενισχύσεων-Συνοδεία Νηοπομπών στο Αιγαίο
• Άρνηση Πρόσβασης Περιοχής στις αντίπαλες αποβατικές δυνάμεις-Τουρκικό Ναυτικό
• Καταστροφή αντίπαλων πολεμικών Πλοίων/υποβρυχίων
• Ναυτικός Αποκλεισμός κύριων λιμένων/εγκαταστάσεων και νησιών
• Ναυτική Υποστήριξη-Βομβαρδισμός Χερσαίων στόχων
• Ανθρωπιστικές Αποστολές-Μεταφορά Τραυματιών

Αιγαίο

Στις παραπάνω αποστολές το ΠΝ έχει μια σειρά από πλεονεκτήματα στο χώρο του Αιγαίου. Οι ΕΕΔ μαχόμενες σαν μια ενιαία δύναμη στο κλειστό περιβάλλον του Αιγαίου υπό τον επιχειρησιακό έλεγχο του Α/ΓΕΕΘΑ μπορούν να μεγιστοποιήσουν την αποτελεσματικότητα τους. H διακλαδικότητα είναι το σημείο κλειδί όχι μόνο λόγω της τάσης των τελευταίων ετών αλλά εξαιτίας μιας σειράς συγκριτικών πλεονεκτημάτων.

α) Το πολεμικό ναυτικό θα μάχεται σε παράκτια περιβάλλοντα που στην πλειοψηφία τους θα βρίσκονται εντός ελληνικού «εδάφους». Αυτό του εξασφαλίζει αυξημένη αυτονομία καθώς τα σκάφη του μπορούν να ανεφοδιαστούν/επισκευαστούν σε οποιοδήποτε από τους δεκάδες κατάλληλους λιμένες των νησιών, πληρέστερη ροή πληροφοριών από ναυτικά παρατηρητήρια και εναέρια/επίγεια μέσα όλων των κλάδων, δράση σε γνωστά χωρικά ύδατα εκμεταλλευόμενο τις ιδιομορφίες της θάλασσας και του βυθού της καθώς και διάφορων νησίδων-σπηλαίων για απόκρυψη. Τα πλοία του ΠΝ ανεπτυγμένα σε κατάλληλες θέσεις «απόκρυψης» θα μπορούν να εξαπολύουν μπαράζ επιθέσεων εναντίον του εκτεθειμένου τουρκικού στόλου και έπειτα να επιστρέφουν σε ασφαλείς τοποθεσίες. Για την αποστολή αυτή ιδανικά είναι τα πλοία της Διοίκησης Ταχέων σκαφών και ιδιαίτερα τα νεότευκτα ΤΠΚ κλάσεως «Super Vita». Ο εφοδιασμός τους με τους νέους πυραύλους sea-skimming MM40 Exocet Block 3 θα επιτρέπει εμπλοκές στα 180 km με εξαιρετική φονικότητα χάρις στην εξαιρετική πολεμική  κεφαλή 155 kg ΗΕ-Frag προσέγγισης (για μικρούς στόχους)-πρόσκρουσης (για πλοία μεγέθους φρεγάτας) και τον κινητήρα turbojet  TRI-40 που διαθέτει.  Στα αρχικά στάδια των πολεμικών επιχειρήσεων το Τουρκικό Ναυτικό εκτεθειμένο λόγω γεωγραφίας αναμένεται να έχει σημαντικές αρχικές απώλειες από αφανείς απειλές. Οι επιθέσεις πρέπει να γίνονται συγχρονισμένα και απο διαφορετικούς άξονες  ώστε να κορεστεί η εχθρική αεράμυνα. Αν τότε στα Falklands μερικοί Exocet φόβισαν το τότε Βασιλικό Βρετανικό Ναυτικό στο Αιγαίο Πέλαγος πιθανόν θα είναι η καταδίκη για το Τουρκικό Ναυτικό.

β) Οι ναυτικοί στόχοι μπορούν να πληγούν όχι μόνο από τα ναυτικά μέσα των ΕΕΔ αλλά και από χερσαία συστήματα πυροβολικού όπως Α/Κ πυροβόλα 155mm (30km βεληνεκές), ΠΕΠ RM-70 (20 km βεληνεκές), M270 MLRS (45/165 km βεληνεκές) καθώς και επάκτιες συστοιχίες ΜΜ40 Exocet (βεληνεκές 72 km) που εδρεύουν ή μπορούν να μεταφερθούν στα νησιά. H εγγύτητα των ελληνικών νησιών κοντά στα τουρκικά παράλια και στους τουρκικούς ναύσταθμους μπορεί να αποδειχτεί μπούμερανγκ για τις τουρκικές δυνάμεις. Ακόμη και αν κάποιο ελληνικό νησί κινδυνεύει να καταληφθεί επειδή ο αντίπαλος απoκτήσει τοπική αεροπορική και ναυτική υπεροχή τα γειτονικά ελληνικά νησιά πρέπει με όσα μέσα διαθέτουν να συμβάλουν στην προσβολή των ναυτικών και χερσαίων δυνάμεων του αντιπάλου. Η παραπάνω ικανότητα είναι εξαιρετικά σημαντική για τα νησιά της Δωδεκανήσου και των Κυκλάδων όπου οι  μεταξύ τους αποστάσεις είναι σχετικά μικρές (πχ συνδυασμένη άμυνα από τα αντι-αποβατικά μέσα στα νησιά Κάλυμνο και Κω). H πλειάδα πυραυλικών μέσων που βρίσκονται στο ελληνικό οπλοστάσιο επιτρέπει εμπλοκές κατά ναυτικών στόχων ακόμη και με μη συμβατικά μέσα πέραν των αντιπλοικών πυραύλων SSM. Μπορεί για παράδειγμα το πλήγμα με μια ρουκέτα M26A1 που θα έχει εκτοξευθεί από κάποιο σύστημα MLRS να μην είναι ικανό να βυθίσει ένα πολεμικό πλοίο μπορεί όμως να καταστρέψει τους αισθητήρες ραντάρ του πλοίου όπως και να προκαλέσει σημαντικές ζημιές στον οπλισμό του. Ένα εξουδετερωμένο πλοίο θεωρείται απώλεια ακόμη και αν δεν είναι βυθισμένο. Επιπλέον ο κύριος αποβατικός τουρκικός στόλος βασίζεται σε 40 περίπου πλοία LCT/LCM διάφορων εκδόσεων τα οποία προορίζονται για αποβατικές επιχειρήσεις κατά των κοντινών νησιών του Ανατολικού Αιγαίου. Τα πλοία αυτά είναι ανοιχτού τύπου χωρίς κάποια πρόβλεψη για προστασία του μεταφερόμενου φορτίου, με αποτέλεσμα σε περίπτωση πλήγματος από οποιαδήποτε μέσο, πχ ρουκέτα 122mm (RM-70) ή M26A1 (MLRS) να υπάρξουν ολέθριες συνέπειες για το έμψυχο και άψυχο υλικό που μεταφέρει. Η εγγύτητα των μεταφερόμενων οχημάτων και φορτίων είναι επικίνδυνη καθώς η παραμικρή έκρηξη μπορεί να πυροδοτήσει αλυσιδωτά εκρηκτικά αποτελέσματα (!). Χαρακτηριστικά ένα σύστημα ΠΕΠ RM-70 χρειάζεται μόλις δυόμισι λεπτά για βολή και αλλά 3 λεπτά για να αποχωρήσει. Μπορεί να εκτοξεύσει ολόκληρο το θανάσιμο φορτίο του των 40 ρουκετών 122mm σε 18-22 δευτερόλεπτα (!). Αντίστοιχοι χρόνοι ισχύουν και για τα υπόλοιπα συστήματα πυροβολικού του ΕΣ. Στην πράξη τα ελληνικά νησιά του Ανατολικού Αιγαίου μπορούν να χρησιμοποιηθούν για επιθετικές αποστολές εναντίον ναυτικών και χερσαίων στόχων στα παράλια της Μ.Ασίας.

Ακολουθεί βίντεο βολών RM-70 του ΕΣ. (Πηγή Aegean Hawk)

γ) Επιπλέον, η ύπαρξη της ελληνικής ΠΑ στους ουρανούς του Αιγαίου, συνδυαζόμενη με την ανεπτυγμένη αντιαεροπορική ομπρέλα από το ελληνικό σύστημα IADS (Integrated Air Defence System) δημιουργούν την επιθυμητή αεροπορική υπεροχή. To ΠΝ θα επιχειρεί κάτω από την αντιαεροπορική/αντιβληματική ομπρέλα επίγειων και εναέριων μέσων. Παλαιότερα τη δεκαετία του 80 μια μελέτη από την «ομάδα της Θεσσαλονίκης» του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου κατέδειξε τους νεκρούς  τομείς κάλυψης στο νησιωτικό σύμπλεγμα του Αιγαίου Πελάγους, οι οποίοι υιοθετήθηκαν στα επιχειρησιακά πλάνα της Πολεμικής Αεροπορίας καθώς και στον ευρύτερο  αμυντικό σχεδιασμο. Οι τοποθεσίες που επιλέχθησαν δεν είναι τυχαίες και έχουν σκοπό να μεγιστοποιήσουν τις εμβέλειες αποκάλυψης των επίγειων ραντάρ και να μειώσουν τα εμπόδια μεταξύ πιθανών εναέριων στόχων και των συστοιχιών.  Εμπόδια που μπορεί να επιτρέψουν σε ένα σμήνος αεροσκαφών πετώντας χαμηλά και ακολουθώντας το ανάγλυφο του εδάφους να καταστούν αόρατα/δυσδιάκριτα στα ελληνικά ραντάρ. Η περιοχή του Βορείου και Κεντρικού Αιγαίου δεν παρουσιάζει σημαντικές υψομετρικές εξάρσεις επιτρέποντας την χωρίς κενά παρατήρηση.

– Το βόρειο και κεντρικό Αιγαίο καλύπτεται πλήρως από την αντιαεροπορική ομπρέλα καθώς οι αντιαεροπορικές συστοιχίες μεγάλου βεληνεκούς Patriot και μεσαίου βεληνεκούς Hawk βρίσκονται στην ηπειρωτική Ελλάδα καθιστώντας τες δύσκολα αναγνωρίσιμους στόχους για την τουρκική Πολεμική Αεροπορία ΤΗΚ. Χαρακτηριστικά μέσω τεχνικών ελέγχου εκπομπής ραντάρ EMCON και αλλαγής τοποθεσίας των συστοιχιών οι πραγματικές θέσεις των εκτοξευτών και των ραντάρ θα είναι στην πράξη άγνωστες για τους επίδοξους εισβολείς. Επιπλέον τα αντιαεροπορικά/αντιβληματικά συστήματα  Asrad Hellas, OSA AKM, TOR M1,MIM-23B HAWK, Patriot και S-300 αλληλοκαλύπτονται δημιουργώντας μια πολυστρωματική αεράμυνα στην οποία το εξωτερικό «κέλυφος» αναλαμβάνουν τα αεροσκάφη εναέριας υπεροχής F-16/Μ-2000 εφοδιασμένα με πυραύλους BVR μακρού βεληνεκούς AMRAAM/MICA.

-Η ύπαρξη των ΑΣΕΠΕ EMB-145 Erieye θα παρέχει ασφαλή έγκαιρη προειδοποίηση από απόσταση 350-400 km ολόκληρο το 24 ωρο. Το ανατολικό Αιγαίο με τους διάσπαρτους νησιωτικούς σχηματισμούς των Κυκλάδων και των Δωδεκανήσων δημιουργεί σε ορισμένες περιοχές ανωμαλίες στην τακτική εικόνα από τους επίγειους σταθμούς. Η ύπαρξη των ΑΣΕΠΕ εξαλείφει αυτό το πρόβλημα. Πραγματικοί πολ/στές ισχύος οι οποίοι απέδειξαν την αξία τους στην υποστήριξη των συμμαχικών δυνάμεων στις επιχειρήσεις στη Λιβύη.  Καθοδηγούμενα τα ελληνικά αεροσκάφη αεράμυνας θα αντιμετωπίζουν τις εναέριες απειλές πολύ πριν αυτές εισέλθουν στην ελληνική ζώνη επιχειρήσεων. Το ΠΝ θα διεξάγει σχεδόν πάντοτε  αεροναυτικές επιχειρήσεις με τη συνδρομή της ΠΑ τόσο για την αεράμυνα όσο και για την προσβολή ναυτικών δυνάμεων. Η  εγγύτητα των ελληνικών αεροδρομίων στο θέατρο επιχειρήσεων ελαχιστοποιεί τους χρόνους εμπλοκής και αντίδρασης. Χαρακτηριστικά οι αεροπορικές βάσεις της ΠΑ στη Σούδα και στο Καστέλι στην Κρήτη (υπό την κάλυψη των S-300) είναι κρίσιμες λόγω της εγγύτητας τους στο Ανατολικό Αιγαίο και στην Κύπρο. Η Κρήτη είναι το ελληνικό «αβύθιστο» αεροπλανοφόρο στο Ανατολικό Αιγαίο.

Πιθανή διάταξη του Ελληνικού IADS (Πηγή HBS)

δ) Στοιχείο κλειδί για την επικράτηση στο Αιγαίο πέλαγος δεν είναι άλλο από τη δράση των υποβρυχίων. Σε αυτόν τον τομέα παρόλες τις καθυστερήσεις των τελευταίων ετών τα προβλήματα φαίνονται να λύνονται και το ΠΝ σύντομα θα διαθέτει έναν από τους πιο σύγχρονους στόλους συμβατικών υποβρυχίων στον κόσμο. Φαίνεται αστείο να μην βρίσκονται μόλις 80 εκ Ε ώστε να ολοκληρωθεί η κατασκευή των υπολοίπων 3 υποβρυχίων Type 214.  Επιπλέον η απόκτηση σύγχρονων τορπίλων είναι αυτονόητη. Δεν θα μείνουμε στα εξοπλιστικά καθώς η πορεία τους θεωρείται κυρίως πολιτική απόφαση. Στο μέλλον ο στόλος του ΠΝ θα αποτελείται από 6 σύγχρονα υποβρύχια Type 214 καθώς και από το εκσυγχρονισμένο S118 Ωκεανός Type 209/1200( με σύστημα AIP). Εδώ πρέπει να τονίσουμε μια λεπτή επισήμανση.

–Το τουρκικό Ναυτικό υπέγραψε με την HDW για την προμήθεια αντίστοιχα 6 T 214 TN τα οποία θα διαθέτουν το ίδιο σύστημα αναερόβιας πρόωσης AIP με τα ελληνικά αλλά εξολοκλήρου τουρκικής κατασκευής και σχεδίασης αισθητήρες, ηλεκτρονικά και σύστημα μάχης.

Κάτι τέτοιο εκτός από τις όποιες καθυστερήσεις λόγω ανάπτυξης των τουρκικών συστημάτων και ενσωμάτωσης στο τουρκικό ναυπηγικό πρόγραμμα είναι βέβαιο πως θα δημιουργήσει μια υποβαθμισμένη έκδοση σε σχέση με τα γερμανικής σχεδίασης σύστημα αντιμέτρων, ηλεκτρονικά, σόναρ κτλ. Το ελληνικό ΠΝ θα απολαμβάνει μια πρωτόγνωρη τεχνολογική ανωτερότητα σε αυτό τον τομέα για αρκετές δεκαετίες. Κρίσιμες είναι επίσης οι επιλογές των προηγούμενων δεκαετιών για τα ανθυποβρυχιακά ελικόπτερα S70 Aegean Hawk τα οποία εφοδιασμένα με το ποντιζόμενο σόναρ HELRAS θεωρούνται ότι από τα καλύτερα εξοπλισμένα. To τελευταίο σε επιχειρησιακές δοκιμές σε διαφορετικά παράκτια και μη περιβάλλοντα επέδειξε εμβέλειες εντοπισμού μεταξύ 30 και 70 χιλιομέτρων και εξαιρετικά υψηλή αξιοπιστία, ακόμη και σε βάθη μόλις 50 μέτρων. Το μέγιστο βάθος ανίχνευσης είναι τα 500m. Κάτι τέτοιο επιτρέπει την ανίχνευση υποβρυχίων από μεγάλη απόσταση σε οποιοδήποτε  βάθος επιχειρούν τα αντίπαλα τουρκικά υποβρύχια (U209 επιχειρησιακό βάθος κατάδυσης τα 300m, U214 επιχειρησιακό βάθος >400 m). Επιπλέον οι  μεγάλες εμβέλειες ανίχνευσης επιτρέπουν την κάλυψη κυκλικών τομέων με διάμετρο 60-140 km. Το  ΑΝ/ΑQS-18(V)3 των υπολοίπων 8 S70B6 ήταν ότι πιο σύγχρονο υπήρχε στις αρχές της δεκαετίας του 90. Επιπρόσθετα στη δύναμη αυτή, 8 ελικόπτερα AB212 ASW αναβαθμίστηκαν με το ΑΝ/ΑQS-18(V)3 (εμβέλεια εντοπισμού υποβρυχίου 10 με 20 χιλιόμετρα) αναλαμβάνοντας αποκλειστικά ανθυποβρυχιακές αποστολές. Το κάθε ελικόπτερο Aegean Hawk μπορεί να μεταφέρει έναν πύραυλο AGM 119B Penguin με εμβέλεια τα 34 χιλιόμετρα (στην πράξη 27 km δραστικό βεληνεκές) ή 2 ελαφρές τορπίλες. Επιπλέον μέσω της ζεύξης δεδομένων ή του συστήματος ESM που διαθέτει μπορεί να μοιράσει την τακτική εικόνα επιφανείας σε κάποια φρεγάτα η οποία μπορεί να εκτελέσει βολή με τα βλήματα επιφανείας-επιφανείας SSM ακόμη και αν το ραντάρ της φρεγάτας δεν βλέπει το στόχο. Τα ελικόπτερα επίσης μπορούν να ανεφοδιαστούν σε οποιοδήποτε κατάλληλο νησί του Αιγαίου και να δρουν σε 24ωρη βάση καλύπτοντας ολόκληρο τον ελληνικό θαλάσσιο χώρο. Για παράδειγμα μια ελληνική φρεγάτα που δρα σε μια περιοχή εκμεταλλευόμενη το σύμπλεγμα των Κυκλάδων (τυχαία επιλογή  Μύκονος) για κάλυψη δύναται να χρησιμοποιήσει τους αντιπλοικούς πυραύλους RGM-84 Harpoon που διαθέτει (έχοντας λάβει πληροφορίες από το οργανικό της ελικόπτερο) εναντίον ναυτικών στόχων που απειλούν τη νήσο Ικαρία.

Υποθετικό Σενάριο όπου μια φρεγάτα κλάσεως Υδρα μπορεί από θέση απόκρυψης εκμεταλλευόμενη το νησιωτικό σύμπλεγμα στη Μύκονο να καταστρέψει με τους πυραύλους επιφανείας SSM Harpoon εχθρική αποβατική δύναμη που απειλεί τη νήσο Ικαρία

ε) H εγγύτητα κύριων ναυτικών εγκαταστάσεων του αντιπάλου απέναντι από τα ελληνικά νησιά φέρνει το Τουρκικό Ναυτικό σε δυσμενή θέση. Είναι πιθανό το ΠΝ να έχει εγκαταστήσει σε στρατηγικές τοποθεσίες επάκτιες συστοιχίες αντιπλοικών πυραύλων Exocet MM40 που θα εμποδίζουν την έξοδο ολόκληρου του τουρκικού στόλου. Ιδιαίτερα η ναυτική βάση των Τούρκων Πεζοναυτών στη Σμύρνη και στη Φωκαία είναι ένας στόχος υψηλής σημασίας. Παρόλο που τα Τουρκικά Πολεμικά Πλοία πριν την έναρξη των επιχειρήσεων αναμένεται να έχουν βγει από τις βάσεις τους και να μένουν στα διεθνή ύδατα του Αιγαίου, η φόρτωση των αποβατικών σκαφών των Τούρκων πεζοναυτών απαιτεί χρόνο και μεγάλη συγκέντρωση δυνάμεων, στοιχεία που προδίδουν τις προθέσεις του αντιπάλου και θα μπορούσαν να εκληφθούν ως εχθρικές κινήσεις με αποτέλεσμα το ΠΝ να «εξουτερώσει» άμεσα τους συγκεκριμένους στόχους. Η δράση επίσης των UAV Πηγασος, ανδρών της ΔΥΚ, εικόνων από τους δορυφόρους Helios 2 (διακριτική ικανότητα 30 cm)  και αεροσκαφών αναγνώρισης/ναυτικής συνεργασίας (την παρούσα περίοδο λείπουν τα ΑΦΝΣ) θα δώσει λεπτομερείς πληροφορίες για την εικόνα και την πορεία των αντίπαλων δυνάμεων. To ΠΝ παράλληλα μπορεί να κλείσει τα στενά στα Δαρδανέλια με επάκτιες συστοιχίες  τοποθετώντας τες στις νήσους Λήμνο και Σαμοθράκη. Η αεροπορική επίσης βάση Dalaman που χρησιμοποιεί το Τουρκικό Πολεμικό Ναυτικό για τα εναέρια μέσα του (ελικόπτερα και αεροσκάφη ναυτικής συνεργασίας) βρίσκεται πλησίον της Ρόδου καθιστώντας την μέσα σε λίγα λεπτά ευπρόσβλητη από τα αεροσκάφη της ΠΑ. Είναι σημαντικό τα Τουρκικά αεροσκάφη Ναυτικής Συνεργασίας να τεθούν ως στόχος υψηλής προτεραιότητας ακόμη και στα πρώτα στάδια των επιχειρήσεων.

Συνδυσμένη χρήση MM40 Exocet και MGM-140 Atacms κατά συγκεντρώσεων προσωπικού και αποβατικών πλοίων της Τουρκικής Στρατιάς του Αιγαίου στην περιοχή της Σμύρνης. Νότια διακρίνεται και η αεροπορική βάση Dalaman των ΑΦΝΣ και ελικοπτέρων του Τουρκικού Πολεμικού Ναυτικού.

Μέσα ΠΝ-Τακτικές

-Ο στόλος πολεμικών σκαφών και υποβρυχίων του ΠΝ είναι εξαιρετικά ισορροπημένος και αποτελείται με βάση τη νέα οροφή δυνάμεων από 12 φρεγάτες (96 βλήματα έτοιμα για βολή), 8 υποβρύχια και 18 ΤΠΚ (110 βλήματα επιφανείας) τα οποία είναι και η κύρια δύναμη κρούσης του. Αναλόγως της τακτικής κατάστασης δύναται η δράση μικρών ή μεγάλων ναυτικών σχηματισμών οι οποίοι βρισκόμενοι σε κατάλληλες θέσεις διασποράς θα εκτελούν συνδυασμένες επιχειρήσεις. Χαρακτηριστικά οι ΤΠΚ και τα περιπολικά θα βρίσκονται προωθημένες σε κατάλληλες θέσεις ως ομάδες SAG (Surface Attack Group) ενώ οι φρεγάτες ως κέντρα διοίκησης και πληροφοριών θα αναλαμβάνουν τις εμπλοκές κατά στόχων πέραν του ορίζοντα (OTH targeting).Tα οργανικά ελικόπτερα των φρεγατών είναι στην ουσία τα «μάτια» της φρεγάτας καθώς λόγω της καμπυλότητας της Γης το ραντάρ της φρεγάτας χάνει το line of sight  του ορίζοντα του ραντάρ το οποίο είναι  περίπου 20 km (ανάλογα το ύψος του ιστού ραντάρ). Αυτό έχει ως αποτέλεσμα η φρεγάτα ή οποιοδήποτε άλλο πολεμικό πλοίο να βασίζεται στη ροή πληροφοριών από το οργανικό της ελικόπτερο, περιπολλούντα ΑΦΝΣ  ή άλλες πηγές (προωθημένα πολεμικά πλοία, ναυτικά παρατηρητήρια κτλ). Το τελευταίο είναι εξαιρετικά σημαντικό καθώς τα ελληνικά ελικόπτερα και ιπτάμενα μέσα θα πετάνε σε χαμηλό ύψος σε «φιλικό έδαφος». Αντίθετα οι πιλότοι των τουρκικών ελικοπτέρων πρέπει να έχουν στο νου τους ότι οποιοδήποτε νησί του Ανατολικού Αιγαίου μπορεί να έχει εγκατεστημένες ΑΑ συστοιχίες μικρού-μέσου βεληνεκούς με αποτέλεσμα να περιορίζεται η δράση τους.

-Σε ένα τυπικό προφίλ αποστολής ένα ελικόπτερο S-70 θα πετάει»απαρατήρητο» σε ύψος 50 ft εκμεταλλευόμενο το clutter λόγω της θάλασσας. Πριν την περιοχή του στόχου και υπολογίζοντας ο πιλότος να μην βρεθεί εντός του ορίζοντα ραντάρ των πλοίων στόχων, το ελικόπτερο θα εκτελέσει άνοδο σε κατάλληλο ύψος και χρησιμοποιώντας το ραντάρ επιφανείας του και το παθητικό σύστημα αναγνώρισης ηλεκτρομαγνητικών εκπομπών ESM (Electronic Support Measures) θα συλλέξει τις απαραίτητες πληροφορίες για την σύσταση και τα μέσα της αντίπαλης ναυτικής δύναμης. Έπειτα θα μεταδώσει μέσω ζεύξης δεδομένων τις πληροφορίες στην «μητρική»φρεγάτα. Με τον τρόπο αυτό λύνεται το πρόβλημα της στοχοποίησης πέραν του ορίζοντα (Over the Horizon Targeting-OTH). Ακολούθως αν λάβει εντολή, το ελικόπτερο μπορεί να εκτελέσει βολή μέσω του πυραύλου Penguin ή Hellfire εναντίον πλοίων της αντίπαλης ναυτική δύναμης σε περίπτωση που τα ΑΑ, CIWS μέσα που διαθέτει είναι λιγοστά,καθώς και στα πλαίσια μιας γενικότερης ναυτικής επίθεσης ως πρώτο κύμα ή ως παραπλάνηση. Σε διαφορετικό προφίλ πτήσης όπου δεν είναι γνωστό αν υπάρχουν εχθρικά πλοία το ελικόπτερο μπορεί να πετά σε χαμηλό ύψος 150 ft και κάθε 10 nm να αναδύεται σε ύψος 500-1000 ft  εκτελώντας σάρωση της περιοχής για σύντομο χρονικό διάστημα. Με διαδοχικά «άλματα» μπορεί να καλύψει μια πολύ μεγάλη περιοχή ενδιαφέροντος. Ακόμη και αν δεν βρεθεί αντίπαλη ναυτική δύναμη η πτήση του ελικοπτέρου δεν θα είναι χάσιμο χρόνου καθώς αυτό θα σημαίνει ότι η αντίπαλη αρμάδα βρίσκεται πέραν της σαρωθείσας περιοχής.

-Τα πιο ευέλικτα και γρήγορα πλοία όπως οι ΤΠΚ χωρισμένα σε ομάδες SAG των 2-3 πλοίων δύναται να φέρουν τη μάχη στις γραμμές του εχθρού παραπλανώντας και προκαλώντας σύγχυση. Αυτό θα τραβήξει την προσοχή αφήνοντας τον απαραίτητο χρόνο και εκθέτωντας τις θέσεις της αντίπαλης δύναμης επιτρέποντας την εκτέλεση της κύριας επιθετικής ενέργειας από τις φρεγάτες και τα υπόλοιπα μέσα του ΠΝ. Η κύρια δύναμη θα εκτελέσει μπαράζ κατάλληλα σχεδιασμένων βολών με επαρκείς παραμέτρους βολής και από διαφορετικούς άξονες επίθεσης ώστε να επέλθει κορεσμός της αντίπαλης ναυτικής «αεράμυνας» από τα ταυτόχρονα εισερχόμενα βλήματα επιφανείας SSM. Είναι απαραίτητο να τονιστεί ότι αν δεν είναι δυνατή η επίθεση και από τους 4 άξονες το καταλληλότερο σενάριο είναι ο σχεδιασμός της επίθεσης ώστε ισάριθμα βλήματα να πλήξουν τους στόχους από  2 αντίθετες κατευθύνσεις. Τα αντιπλοικά βλήματα SSM και ειδικότερα ο πύραυλος Exocet πετάει σε εξαιρετικά χαμηλό ύψος (3, 5.5 και 9 μέτρων ανάλογα το ύψος κυματισμού) με αποτέλεσμα τα αντίπαλα ραντάρ να μην προλάβουν να τον εντοπίσουν πριν από τα 6-10 km έχοντας ελάχιστο χρόνο αντίδρασης να τα καταρρίψουν. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα τα αντι-βληματικά συστήματα CIWS (είναι αποδοτικά κατά στόχων σε τόξο 180 μοιρών) να μην προλάβουν να εμπλέξουν όλα τα εισερχόμενα βλήματα.

-Τα ελληνικά υποβρύχια θα δρουν σχετικά αυτόνομα από τον υπόλοιπο στόλο με την έννοια ότι οι όποιες επικοινωνίες θα είναι εξαιρετικά περιορισμένες. Το βάθος στο οποίο θα επιχειρούν σε συνδυασμό με τη μορφολογία του βυθού τα επιτρέπει να δρουν ως «αόρατοι» κυνηγοί τόσο αντίπαλων ναυτικών σχηματισμών όσο και κατά αντίπαλων υποβρυχίων. Πληροφορίες που θα λάβει το υποβρύχιο θα επιτρέπουν την εκτόξευση UGM-84 Harpoon πυραύλων κατά ναυτικών στόχων από ασφαλή απόσταση. Στοιχείο κλειδί και εδώ είναι οι επικοινωνίες και η ασφαλή αναγνώριση στόχων.

-Φρεγάτες όπως οι ΜΕΚΟ θα αναλάβουν και την άμυνα κατά εναερίων στόχων του ναυτικού σχηματισμού στον οποίο συμμετέχουν πέρα από τις κλασικές αποστολές επιφανείας/ανθυποβρυχιακού πολέμου. Η υιοθέτηση και εγκατάσταση πυραύλων ESSM  έχει ήδη υλοποιηθεί αναβαθμίζοντας τις μαχητικές ικανότητες της φρεγάτας με ένα βλήμα αεράμυνας σημείου υψηλών προδιαγραφών με  αυξημένες κινηματικές επιδόσεις, λόγω του TVC κινητήρα του. Η εμβέλειά του φθάνει τα 50 km κατατάσσοντάς ως βλήμα μέσης εμβέλειας. Έστω και αυτή η αρχική ικανότητα αεράμυνας μέσης εμβέλειας επιτρέπει στο κλειστό περιβάλλον του Αιγαίου την κάλυψη τομέων των 100 Km σε διάμετρο. Καθώς το πεδίο μάχης ιδιαίτερα στον αέρα μόνο δισδιάστατο και ευδιάκριτο δεν είναι, η δυνατότητα κάλυψης μεγάλων τομέων σε συνδυασμό με το σύστημα κατακόρυφης εκτόξευσης  Mk48 Mod2 VLS με 16 βλήματα επιτρέπει την 360 μοιρών άμεση αντίδραση της κάθε ομάδας μάχης του στόλου.  Η αλληλοκάλυψη των τομέων αεράμυνας από πολλά πλοία επιτρέπει τη διαστρωματική αντιμετώπιση απειλών. Στο μέλλον ελπίζουμε να αποκτήσει το ΠΝ πραγματική ικανότητα αεράμυνας περιοχής. Στην παρούσα φάση δεδομένου και της ύπαρξης της ΠΑ καθώς και του συστήματος IADS οι εναέριες απειλές στο Αιγαίο αντιμετωπίζονται επαρκώς. Φρεγάτες όπως οι κλάσεως S θα αναλάβουν κυρίως ASW και AsuW αποστολές.

Η φρεγάτα Ψαρά (F-454) κλάσεως MEKO 200 Hydra στην πολυεθνική ναυτική άσκηση Neptune Warrior (NW 063) στη Σκωτία (Πηγή Wikipedia)

-Τα σύγχρονα βλήματα κατά πλοίων SSM Harpoon και Exocet είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικά σε παράκτια περιβάλλοντα. Ο κορεσμός της αντίπαλης αεράμυνας είναι εφικτός με την εκτόξευση μικρού αριθμού βλημάτων αλλά προερχόμενων από διαφορετικές κατευθύνσεις και άξονες όπως προαναφέραμε. Ο συνδυασμός διαφορετικής φύσεως φορέων εκτόξευσης (προωθημένες ΤΠΚ, φρεγάτες, αεροσκάφη) σε μια συνδυασμένη επίθεση αυξάνει το χάος στην αντίπαλη αεράμυνα. Όσο περισσότερα βλήματα εκτοξευτούν κατά της αντίπαλης ναυτικής δύναμης από διαφορετικής φύσεως πλατφόρμες τόσο αυξημένη θα είναι η πολυπλοκότητα αντιμετώπισής τους και οι απώλειες στον αντίπαλο στόλο. Οι επιχειρήσεις TASMO που θα διεξάγει η ΠΑ δύναται να συνδυαστούν με αλλεπάλληλα μπαράζ βλημάτων από τα ελληνικά ναυτικά/επίγεια μέσα. Στην παρούσα φάση η απουσία ΑΦΝΣ για αναγνώριση και αυξημένη παραμονή στην περιοχή ενδιαφέροντος στερεί από το ΠΝ ένα πολύτιμο μέσο. Το τουρκικό ναυτικό δύναται να επιχειρήσει ναυτικό αποκλεισμό 2-3 νησιών. Κάτι τέτοιο όμως θα προδώσει τις θέσεις του οι οποίες θα είναι αναγνωρίσιμες  και επιπλέον θα οδηγήσει τον τουρκικό στόλο σε τακτική «ακινησία». Εύκολη λεία για τα μακρού βεληνεκούς βλήματα AM-39/MM40 Exocet  και Harpoon…

Συμπεράσματα

Ο πόλεμος στο Αιγαίο θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από την μεταξύ συνεργασία και των τριών κλάδων. Οι μικρές σχετικά αποστάσεις, το νησιωτικό σύμπλεγμα στο Ανατολικό Αιγαίο με τις πάμπολες θέσεις απόκρυψης, η ισχυρή παρουσία του ΕΣ στα νησιά μαζί με την εξαιρετική εκπαίδευση των ελληνικών πληρωμάτων αποτελούν παράγοντες αποτροπής. Η ΠΑ πανταχού παρόν στο Αιγαίο θα εκτελεί επιχειρήσεις TASMO από τα πρώτα λεπτά των εχθροπραξιών. Οι 2 μοίρες Mirage 2000/2000-5 αναμένεται να λάβουν το ρόλο της ναυτική αποτροπής και στρατηγικής κρούσης μαζί με αεροσκάφη F-16 σε ρόλο καταστολής της εχθρικής αεράμυνας SEAD/DEAD . Πρέπει να ξεφύγουμε από φοβικά σύνδρομα περί ποσοτικής ανωτερότητας του αντιπάλου. Κατάλληλα σχεδιασμένες επιχειρήσεις μπορεί να προκαλέσουν την καταστροφή ή εξουδετέρωση του τουρκικού στόλου σε σύντομο χρόνο. Ο ελληνικός στόλος σε θέσεις διασποράς στο νησιωτικό σύμπλεγμα θα μπορεί να συγκεντρώσει ολόκληρη ή σημαντικό μέρος από την ισχύ πυρός του κατά των πολεμικών πλοίων του Τουρκικού Ναυτικού ταυτόχρονα. Διαθέτουμε όχι μόνο τα μέσα ή συγκεκριμένα πλεονεκτήματα αλλά κυρίως κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό ικανό να ανταπεξέλθει στην πρόκληση και να νικήσει !

Για κάποιους ισχύει η άποψη ότι το Αιγαίο ανήκει στα ψάρια του.

Σε περίπτωση σύρραξης τα ψάρια στο βυθό του  Αιγαίου

θα αποκτήσουν την παρέα των επίδοξων εισβολέων…