S-300: Προστατεύοντας την Ελληνική ΑΟΖ

Tο σύστημα S-300 PMU-2 αποτελεί την «σκληρή» έκδοση της οικογένειας S-300.

Γράφει ο Δημήτρης Νατσιόπουλος

Κατά την διεξαγωγή της άσκησης «Λευκός Αετός 13» αποδείχθηκε η πλήρης επιχειρησιακή ετοιμότητα του αντιαεροπορικού συστήματος S-300 PMU-1 το οποίο είναι ενταγμένο στην ελληνική αεράμυνα. Την άσκηση τότε παρακολούθησαν στρατιωτικοί ακόλουθοι και απεσταλμένοι από 22 χώρες. Η δοκιμή ήταν απόλυτα επιτυχής και παρόλα που προβλεπόταν να εκτοξευτεί και δεύτερο βλήμα κάτι τέτοιο δεν ήταν απαραίτητο καθώς το 1^ο βλήμα κατέστρεψε ολοσχερώς το στόχο.

Εδώ και πάνω από 10 χρόνια η ελληνική πολιτική και στρατιωτική ηγεσία είχε εξαγγείλει την πραγματοποίηση της δοκιμής χωρίς ωστόσο ποτέ να έχει πραγματοποιηθεί έως τώρα. Ιδιαίτερα μετά το 2007 τα περιστατικά αυτά ήταν πιο συχνά και έντονα. Τελικά το Δεκέμβριο του 2013 μετά από 13 χρόνια που το σύστημα βρίσκεται σε ελληνικά χέρια και 6 χρόνια (από το 2007) που το σύστημα βρίσκεται κάτω από την ιδιοκτησία της ΠΑ και της Ελληνικής Κυβέρνησης έγινε το απρόβλεπτο. Παρόλες τις αρνητικές προβλέψεις για αναβολή και τις πολιτικές πιέσεις από εξωτερικούς παράγοντες ξεπεράστηκαν τα προβλήματα και κάτω από όχι και τις καλύτερες καιρικές συνθήκες πραγματοποιήθηκε η βολή. Τελικά ήχησε η κραυγή του Δράκου…

Υπενθυμίζεται ότι η χώρα μας διατηρεί 2 πυροβολαρχίες S-300 PMU-1 με 12 εκτοξευτές και 96 βλήματα 48Ν6Ε1 που έχουν μέγιστη ακτίνα εμπλοκής τα 150 km. Τοποθετημένες αυτές οι συστοιχίες πυραύλων στην Κρήτη προστατεύουν τόσο την αεροναυτική βάση της Σούδας και των υπόλοιπων στρατιωτικών εγκαταστάσεων στο νησί όσο και την ευρύτερη γεωγραφική περιοχή μέχρι τα Δωδεκάνησα μαζί με την έξοδο ανατολικά προς Κύπρο. Το ραντάρ μεγάλης εμβέλειας 64Ν6Ε Big Bird παρέχει την λεπτομερή εικόνα του εναερίου χώρου σε μια σφαιρική περιοχή με ακτίνα 350 km. Μέσα σε αυτήν την ακτίνα περιλαμβάνονται και μέρος από τα παράλια της Μ.Ασίας, παρακολουθώντας ιδιαίτερα την αεροπορική δραστηριότητα πέριξ της αεροπορικής βάσης Dalaman απέναντι από τη Ρόδο.

Σκοπός του παρόντος άρθρου είναι η διερεύνηση των δυνατοτήτων εκσυγχρονισμού του συστήματος, η αναβάθμιση που θα επιφέρει στις επιχειρησιακές του δυνατότητες, ο χρόνος υλοποίησης όπως και οι επιπλέον δυνατότητες που μπορούν να μετατρέψουν τους S-300 σε στρατηγικό όπλο, έναν ακόμη άσσο στη φαρέτρα της ελληνικής αεράμυνας.

Επιλογές Αναβάθμισης

Δεδομένων των οικονομικών μεγεθών και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει η χώρα μας θα προσπαθήσουμε να δώσουμε λογικές λύσεις, μικρού συγκριτικά κόστους σε σχέση με την βελτίωση της απόδοσης. Και οι 2 επιλογές έχουν ως κεντρικό γνώμονα τα ήδη υπηρετούντα συστήματα.

Υπάρχουν δύο κύριες επιλογές για την αναβάθμιση του συστήματος S-300 PMU-1. Και οι δύο επιλογές μπορούν πραγματοποιηθούν παράλληλα ή σε διαφορετική χρονική στιγμή η μία από την άλλη. Η μια περίπτωση είναι η αναβάθμιση του συστήματος στο αμέσως επόμενο επίπεδο αυτό του S-300 PMU-2 Favorit. Το συγκεκριμένο σύστημα χαρακτηρίζεται από πολλούς η «σκληρή» έκδοση καθώς ενσωματώνει πέραν από βελτίωση των υπαρχόντων δυνατοτήτων των ραντάρ, εισαγωγή αντιβληματικών δυνατοτήτων μέσω του νέου πυραύλου 48N6E2 καθώς και δυνατότητα υιοθέτησης των νεότερων πυραύλων 9M96E/Ε2 οι οποίοι έχουν πολύ υψηλή πιθανότητα άμεσου πλήγματος εναντίον βαλλιστικών στόχων αντίστοιχη του αμερικανικού βλήματος PAC-3.

Η δεύτερη επιλογή είναι αυτή της προμήθειας μιας πυροβολαρχίας S-400 Triumf η οποία είναι συμβατή με τις προηγούμενες γενιές των S-300. Με τον τρόπο αυτό θα μπορούσαν να διασυνδεθούν οι 2 υπάρχουσες πυροβολαρχίες PMU-1 με την πυροβολαρχία S-400 μέσω του συστήματος ελέγχου και διοίκησης 83М6Е. Έτσι, επιτυγχάνεται εκμετάλλευση των δυνατοτήτων και των εμβελειών αποκαλύψεις των ραντάρ της δεύτερης.

Ας ρίξουμε μια πιο εις βάθος αναλυτική ματιά στις παραπάνω επιλογές και στα επιδιωκόμενα οφέλη…

 Αναβάθμιση στο επίπεδο S-300 PMU-2 Favorit

Μπροστά φαίνεται η τομή ενός κανίστρου βολής με τον πύραυλο 48Ν6Ε2 μέσα. Στο βάθος διακρίνεται το ραντάρ εγκλωβισμού Tomb Stone.

Ο απόγονος του συστήματος S-300 PMU-1 που έχει περάσει στην κυριότητα της ΠΑ και υπηρετεί με ελληνικά χρώματα είναι η έκδοση S-300 PMU-2 Favorit, η οποία ενσωματώνει πολλές βελτιώσεις σε κάθε επιμέρους στοιχεία της πυροβολαρχίας. Πρέπει να αναφερθεί πως οι 2 εκδόσεις μοιράζονται πάρα πολλά κοινά συστήματα και απάρτια εξοπλισμού με αποτέλεσμα η αναβάθμιση να είναι τεχνικά και οικονομικά άμεσα εφικτή.

Η έκδοση PMU-2 περιλαμβάνει τον σταθμό διοίκησης και ελέγχου 54Κ6Ε2, το ραντάρ εγκλωβισμού 30Ν6Ε2 Tomb Stone (εξέλιξη του ήδη εν ενεργεία 30Ν6Ε ραντάρ) και μια νέα έκδοση για το ραντάρ έρευνας μακράς εμβέλειας το οποίο είναι το ΝΙΙP 64N6E2 Big Bird. Επιπλέον εισάγεται το ραντάρ έγκαιρης προειδοποίησης και πρόσκτησης στόχων LEMZ 96L6E το οποίο αντικαθιστά τα ραντάρ 36D6/ST-68UM Tin Shield και το ραντάρ χαμηλού υψομέτρου LEMZ 76N6E Clam Shell. Το συγκεκριμένο ραντάρ συναντάται στις συστοιχίες S-300 PMU-2 αλλά είναι συμβατό χωρίς κάποια επιπλέον αναβάθμιση και με προηγούμενης γενιάς συστήματα όπως το S-300 PMU-1.

Σημαντικές είναι και οι προσθήκες στο φορτίο πυραύλων που μπορεί να εκτοξευτεί. Εισάγεται ο νέος βελτιωμένος πύραυλος 48Ν6Ε2 ο οποίος μέσα από βελτιωμένους αλγόριθμους και τροχιές πτήσης επεκτείνει το βεληνεκές τους στα 195 χιλιόμετρα διευρύνοντας τον όρο στρατηγικό όπλο. Μπορεί επίσης να εμπλέξει και βαλλιστικούς στόχους εξαλείφοντας την ανάγκη για εξειδικευμένα συστήματα όπως το S-300V. Αποκτάνε έτσι οι συστοιχίες S-300 πλήρεις αντιπυραυλικές δυνατότητες ABM.

Επιπλέον καθώς το S-300 PMU-2 χρησιμοποιήθηκε ως μονάδα επιχειρησιακών δοκιμών και πιστοποίησης για την ανάπτυξη των πυραύλων 9Μ96Ε/Ε2 , προκύπτει ότι είναι συμβατό για χρήση άμεσα χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα ολοκλήρωσης.

Οι διαφορές που φέρει το νέο βελτιωμένο I/J-band (ή πιο ευρέως γνωστή X και Ku band ) multifunction ραντάρ (MFR) 30N6E2 Tomb Stone περιλαμβάνουν ικανότητα εγκλωβισμού στόχων Stealth μεγέθους RCS 0.02 m² σε διαβαθμισμένη απόσταση και δυνατότητα αυτόνομη έρευνας όγκου. Η δυνατότητα αυτόνομης έρευνας είναι σημαντική καθώς σε περίπτωση που πληγεί ή τεθεί εκτός λειτουργίας το ραντάρ έγκαιρης προειδοποίησης 64N6E2 Big Bird η συστοιχία συνεχίζει να λειτουργεί απρόσκοπτα με μειωμένες μεν επιδόσεις. Μπορεί να αναγνωρίσει έως 100 στόχους σε απόσταση έως 300 km και να τους εγκλωβίσει σε αποστάσεις από 3 έως 200 km και σε ύψη από 10 μέτρα έως 27 km. Οι αποστάσεις εμπλοκής κατά βαλλιστικών πυραύλων φθάνουν τα 40 km ενώ κατά πολύ χαμηλά ιπτάμενων στόχων τα 28-38 km. H ικανότητα εγκλωβισμού στόχων έχει εξαπλασιαστεί σε σχέση με την έκδοση PMU-1, επιτρέποντας την ταυτόχρονη εμπλοκή έως 36 στόχων με 72 πυραύλους 48Ν6Ε2 στον αέρα (!). Μια πραγματικά εντυπωσιακή ικανότητα που εξασφαλίζει αντοχή σε επιθέσεις κορεσμού. Ιδιαίτερα για τα δεδομένα της Τουρκικής Αεροπορίας και τα υπάρχοντα μέσα μια αποστολή βομβαρδισμού εναντίον των 2 συστοιχιών στην Κρήτη θα περιελάμβανε ένα πολύ μεγάλο πακέτο αεροσκαφών που θα ξεπερνούσε ακόμη και τα 100 αεροσκάφη. Η διάθεση τόσων αεροσκαφών για την προσβολή των συστοιχιών θα ήταν παρακινδυνευμένη και ιδιαίτερα κοστοβόρα χωρίς να είναι σίγουρη η καταστροφή τους.

Η αναβάθμιση του ραντάρ εγκλωβισμού στόχων Tomb Stone πέραν των επιμέρους βελτιώσεων σε αποστάσεις αποκάλυψης ή εγκλωβισμού, ελάχιστα/μέγιστα ύψη εμπλοκής ενσωματώνει και μια νέα δυνατότητα αντοχής σε ηλεκτρονικές παρεμβολές. Καθώς το ραντάρ PESA Tomb Stone έχει ικανότητα διαμόρφωσης πολλαπλών δεσμών (beam-forming) χρησιμοποιεί μερική από την ισχύ του σε συγκεκριμένες κατευθυνόμενες δέσμες που αναιρούν και μηδενίζουν την επίδραση των παρεμβολέων του εχθρού. Με τον τρόπο αυτό δημιουργείται μια ηλεκτρονική ομπρέλα προστασίας.

Το C-band ραντάρ έρευνας 64Ν6Ε2 Big Bird έχει εμβέλεια αποκάλυψης έως και 3000 km κατά βαλλιστικών πυραύλων μέσου βεληνεκούς (MRBM) που βρίσκονται πριν το απόγειο, ενώ η εμβέλεια αποκάλυψης έναντι αεροσκαφών φθάνει τα 350 km, βελτιωμένη ιδιαίτερα κατά χαμηλά ιπτάμενων στόχων. Συνολικά μπορεί να αναγνωρίσει έως 200 στόχους.

To βελτιωμένο κέντρο ελέγχου 54Κ6Ε2 μπορεί να ελέγχει και να διαμοιράζει πληροφορίες σε παλαιότερης γενιάς αντιαεροπορικά συστήματα όπως τα S-300 PMU-1 και S-200VE/SA-5 Gammon. Καθώς το ελληνικό διασυνδεδεμένο αντιαεροπορικό δίκτυο είναι Νατοϊκού τύπου η εταιρεία Almaz-Antey προέβλεψε για την συμβατότητα με Νατοϊκά συστήματα IFF και τη διασύνδεση με δυτικού τύπου πρωτόκολλα επικοινωνιών.

Το επιπρόσθετο ραντάρ πρόσκτησης στόχων LEMZ 96L6E αποτελεί έναν ακόμη ιδιαίτερο αισθητήρα αναγνώρισης. Το βεληνεκές του φθάνει τα 288 km. Έχει σχεδιαστεί σαν ραντάρ κατάλληλο για την ανίχνευση στόχων σε οποιοδήποτε ύψος και είναι ικανό να αναπτυχθεί σε 5 λεπτά από στάση. Έτσι ολόκληρη η πυροβολαρχία μπορεί σε 5 λεπτά να ταχθεί για βολή. Με τον τρόπο αυτό εξαλείφεται η ιδιαιτερότητα το παλαιότερο ραντάρ LEMZ 76N6E Clam Shell να μην μπορεί να ακολουθήσει τον χρόνο τάξης βολής της υπόλοιπης πυροβολαρχίας S-300. Είναι τύπου αναπήδησης συχνότητας κατάλληλο για αντοχή σε παρεμβολές αλλά και εξάλειψη των αρνητικών συνεπειών του clutter ιδιαίτερα στο θαλάσσιο περιβάλλον του Αιγαίου. Μέχρι 5 χειριστές σε ισάριθμες κονσόλες μπορούν να υπάρξουν μειώνοντας τον φόρτο εργασίας του προσωπικού. Διασυνδέεται με τα υπόλοιπα μέρη της πυροβολαρχίας είτε μέσω ραδιοζεύξης είτε μέσω καλωδίου οπτικών ινών. Το ενδιαφέρον είναι ότι συνεργάζεται άμεσα με το ραντάρ Tomb Stone χωρίς την παρέμβαση του κέντρου ελέγχου και διοίκησης 54Κ6Ε2. Σε παλαιότερης γενιάς συστήματα όπως το S-300 PMU-1 μπορεί να συνδεθεί μέσω συμβατικού καλωδίου. Η κεραία του ραντάρ είναι μηχανικής σάρωσης στο αζιμούθιο και ηλεκτρονικής για την καθ’ύψος σάρωση. Το φάσμα συχνοτήτων που λειτουργεί το ραντάρ παρουσιάζει μια ιδιαιτερότητα καθώς είναι ευρυζωνικό και περιλαμβάνει τόσο τομείς συχνοτήτων από την L-band όσο και τομείς συχνοτήτων από την S-band. Είναι πιθανόν το ραντάρ να έχει 2 κύριες ζώνες λειτουργίας στην L και S band για την αποφυγή παρεμβολών και την καλύτερη αναγνώριση ακόμη και στόχων χαμηλού RCS.

Τα 3 διαφορετικά ραντάρ δεν λειτουργούν το καθένα ξεχωριστά αλλά μέσω του συστήματος μάχης του S-300 PMU-2 Favorit συνεργατικά. Μέσω εξελιγμένων αλγορίθμων και ισχυρών επεξεργαστών προβάλλεται μια ενιαία εικόνα που αποτυπώνει όλους τους εναέριους στόχους είτε αυτά είναι βαλλιστικά βλήματα, αεροσκάφη ή πύραυλοι cruise.

Ο νέος βελτιωμένος πύραυλος 48Ν6Ε2 έχει αυξημένο βεληνεκές που φθάνει τα 195 km, υψηλότερη αντοχή σε αντίμετρα, πολεμική κεφαλή που μεγιστοποιεί τα καταστροφικά αποτελέσματα με βαρύτερα θραύσματα καθώς και αυξημένες κινηματικές επιδόσεις που επιτρέπουν την εμπλοκή ακόμη και στόχων που κινούνται μέχρι και 10.000 km/h. Η πολεμική του κεφαλή αυξήθηκε στα 145 kg από 100 kg της προηγούμενης έκδοσης, ενσωματώνοντας νέο τρόπο διασποράς των θραυσμάτων με στόχο να καλύπτεται μεγαλύτερη περιοχή κατά την πρόσκρουση. H δε πιθανότητα καταστροφής του στόχου είναι πολύ υψηλή από 80% έως 93 % , για στόχο μεγέθους μαχητικού και 80 έως 98% εναντίον πυραύλων cruise όπως ο Tomahawk. Η αυξημένη πιθανότητα καταστροφής πυραύλων cruise σε σχέση με αεροσκάφη μπορεί να παραξενεύει μερικούς, αλλά με βάση την εταιρεία επιτυγχάνεται λόγω του ότι οι πύραυλοι cruise κινούνται συνήθως σε υπο-ηχητικές ταχύτητες μετατρέποντας τους σε εύκολους στόχους για τον γρήγορα ελισσόμενο 48N6E2 πύραυλο.

Όπως προείπαμε οι νέοι πύραυλοι Fakel 9M96E και 9Μ96Ε2 με βεληνεκή 40 και 120 km έχουν αυξημένες πιθανότητες καταστροφής εναντίον στόχων χαμηλής διατομής ραντάρ. Διαθέτουν ενεργή καθοδήγηση ραντάρ που ενεργοποιείται  χιλιόμετρα πριν προσεγγίσουν το στόχο. Μπορούν να εμπλέξουν στόχους σε πάρα πολύ χαμηλά υψόμετρα από τα 5 μέτρα έως τα 22.000 και 33,000 μέτρα αντίστοιχα. Η συγκεκριμένη κατηγορία βλημάτων έχει σχεδιαστεί ώστε να έχει μικρό βάρος και να καταλαμβάνει μικρό όγκο. Αυτό επιτρέπει την 4πλη συσκευασία στα αντίστοιχα κάνιστρα εκτόξευσης των υπαρχόντων πυραύλων της οικογένειας 48Ν6. Με αυτόν τον τρόπο μπορεί να αυξηθεί η αναχορηγία των πυραύλων σε κάθε εκτοξευτή TEL σε 16 βλήματα (!) ή σε 7 αποτελούμενα από 3 βλήματα 48Ν6Ε2 και 4 βλήματα 9Μ96.

Είναι αντίστοιχα των πυραύλων Patriot PAC-3. Λόγω του ενεργού ερευνητή ραντάρ που ενεργοποιείται στην τερματική φάση της πτήσης επιτυγχάνουν άμεσο πλήγμα πάνω στο στόχο χωρίς να χρειάζεται να εξοπλιστεί με βαριά πολεμική κεφαλή. Η κεφαλή του 24 kg είναι κατάλληλη για άμεσο πλήγμα και βαθειά διείσδυση εναντίον του στόχου. Κατά την πυροδότηση της πολεμικής κεφαλής τα θραύσματα αναπτύσσουν πολύ μεγάλη κινητική ενέργεια αυξάνοντας την ζημιά στο αντίπαλο αεροσκάφος. Λόγω της μεγάλης του ευελιξίας πετυχαίνει άμεσο πλήγμα και κατά ελισσόμενων στόχων όπως εχθρικα μαχητικά αεροσκάφη. Αυτήν την ικανότητα την οφείλει στο πολύ μικρότερο βάρος του και σε ένα δυναμικό σύστημα ώσης . Στην τερματική φάση προσέγγισης χρησιμοποιεί το εναπομείνοντα καύσιμο για να εκτελέσει ακαριαίους και εξαιρετικά βίαιους ελιγμούς. Κατά ταχέως κινούμενων βαλλιστικών στόχων η πιθανότητα καταστροφής είναι 70% ενώ κατά επανδρωμένων αεροσκαφών αγγίζει το 90% κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες. Στρατιωτικοί κύκλοι της ρωσικής πλευράς τον περιγράφουν ως ένα πυραυλικό σύστημα one-shot/one-kill (!).

Οι αυξημένες αντιβαλλιστικές ικανότητες ενδιαφέρουν ιδιαίτερα την Ελλάδα καθώς η Τουρκία έχει ενεργά σχέδια να αναπτύξει βαλλιστικούς πυραύλους Μέσου Βεληνεκούς (MRBM) με βεληνεκές έως τα 1500 km (2500 κατά άλλες πηγές) οι οποίοι λόγω της μεγάλης τους ταχύτητας κατά την κάθοδο στην τερματική φάση πτήσης είναι πολύ δύσκολο να αναχαιτιστούν απαιτώντας εξειδικευμένα συστήματα ABM όπως οι πύραυλοι Fakel 9M96 Ε/Ε2 ή ο αμερικανικός πύραυλος Patriot PAC-3.

Με τους παραπάνω βελτιωμένους πυραύλους μια συστοιχία S-300 μπορεί να εμπλέξει ακόμα και βλήματα όπως ο πύραυλος HARM ή άλλα καθοδηγούμενα πυρομαχικά (PGM) πολύ πριν αυτά φθάσουν επικίνδυνα κοντά. Έχει δηλαδή μια επιπλέον counter-PGM ικανότητα εξαλείφοντας την ανάγκη ύπαρξης αντιβληματικών συστημάτων όπως τα TOR M1, Pantsir S1 και Tunguska M.

Οι συστοιχίες S-300 διασυνδεδεμένες με κάποιο από τα παραπάνω σύστημα τερματικής άμυνας μπορούν να τα αναθέσουν διαφυγόντες στόχους (ιδιαίτερα χαμηλά ιπτάμενους) μετατρέποντας το ενιαίο πλέον διαστρωματικό σύστημα αεράμυνας σε ουσιαστικά άτρωτο από αεροπορικές προσβολές. Ο συνδυασμός των συστοιχιών S-300 PMU-2 και Tor M1 μετατρέπει την καλυπτόμενη περιοχή του εναερίου χώρου πέριξ της Κρήτης σε νεκροταφείο αεροσκαφών για την αντίπαλη πλευρά.

Συγκριτική παρουσίαση μεγέθους των πυραύλων 9M96E/E2 σε σχέση με τον κλασικό πύραυλο 48Ν6Ε2 του συστήματος S-300 PMU-2 Favorit.

Συνοπτικά τα πλεονεκτήματα της αναβάθμισης στο επίπεδο S-300 PMU-2 Favorit είναι:

• Αύξηση της καταστροφικότητας εναντίον βαλλιστικών στόχων που κινούνται με μεγάλη ταχύτητα, προκαλώντας την πυροδότηση της πολεμικής κεφαλής τους εχθρικού εισερχόμενου πυραύλου.
• Αύξηση της αποτελεσματικότητας κατά υψηλής ευελιξίας επανδρωμένων στόχων, συμπεριλαμβανομένων και στόχων που πετούν από διαφορετικές κατευθύνσεις σε πολύ χαμηλά ύψη.
• Αντοχή στις ηλεκτρονικές παρεμβολές κάθε είδους και σε δύσκολα περιβάλλοντα με ισχυρά φαινόμενα clutter όπως το θαλάσσιο περιβάλλον του Νοτιοανατολικού Αιγαίου.
• Αυξημένη εμβέλεια που φθάνει 200 χιλιόμετρα.
• Αυξημένη φονικότητα λόγω βαρύτερης και εξυπνότερης πολεμικής κεφαλής κατά εναέριων στόχων.
• Αυξημένες ικανότητες διοίκησης και ελέγχου μέσω του συστήματος 83M6E2 επιτρέποντας την ταυτόχρονη ανίχνευση και εμπλοκή βαλλιστικών πυραύλων, αεροσκαφών και πυραύλων cruise, χωρίς απώλειες στους διαθέσιμους πόρους του ραντάρ.
• Βελτιωμένη απόδοση του συστήματος κατά τη διάρκεια αυτόνομης λειτουργίας που οφείλεται στη χρήση του επόμενης γενιάς ραντάρ LEMZ 96L6E
• Αυξημένη αναχορηγία βλημάτων που μπορεί ακόμη και να 4πλασιαστεί ανά εκτοξευτή, χάρις στους νέους πυραύλους 9M96 E/E
• Αυξημένη επιβιωσιμότητα ακόμη και εναντίον εισερχόμενων καθοδηγούμενων πυρομαχικών PGM με χαμηλό RCS.
• Πλήρη διασύνδεση με Νατοϊκού τύπου συστήματα
• Βελτιωμένη επεξεργαστική ισχύ και ιδιαίτερα εξελιγμένο λογισμικό, που προέκυψαν μετά από πολύχρονη εμπειρία και δοκιμές.
• Αυξημένη δυνατότητα ταυτόχρονης εμπλοκής έως και 36 εναέριων στόχων καθοδηγώντας 72 πυραύλους.

Συνολικά η αναβάθμιση των συστοιχιών δεν αναμένεται να διαρκέσει πολύ χρονικά καθώς πέραν του ραντάρ LEMZ 96L6E, όλα τα υπόλοιπα υποσυστήματα μπορούν να αναβαθμιστούν άμεσα στο επίπεδο Ε2. Σε αρχική φάση το νέας γενιάς ραντάρ 96L6E  θα μπορούσε να μην αποκτηθεί για μείωση του κόστους. Κατά την αναβάθμιση θα εγκατασταθούν νέες υπολογιστικές μονάδες, νέα απάρτια υποσυστημάτων και πιθανόν κάποια νέας γενιάς τηλεπικοινωνιακός εξοπλισμός για τη διασύνδεση των επιμέρους συστημάτων με οπτικές ίνες ή ραδιοζεύξη υψηλής ταχύτητας. Η αναβάθμιση του λογισμικού σε κάθε περίπτωση είναι μια υπόθεση ρουτίνας. Tα 2 συστήματα μπορούν να εκσυγχρονιστούν διαδοχικά σε διάστημα ολίγων μηνών με την παρουσία μιας μικρής ομάδας ρώσων τεχνικών να ολοκληρώνει την αναβάθμιση, χωρίς ποτέ τα συστήματα να μετακινηθούν από την Κρήτη. Το μεγαλύτερο μέρος του κόστους αφορά την απόκτηση νέων πυραύλων 48Ν6Ε2 και 96ΜΕ2. Καθώς όμως το σύστημα είναι συμβατό και με τους υπάρχοντες πυραύλους 48Ν6Ε των PMU-1 το όποιο πρόγραμμα προμήθειας νέων πυραύλων μπορεί να γίνει τμηματικά και χωρίς απαραίτητα να αντικαταστήσει 1-1 το υπάρχον στοκ των 95 βλημάτων (1 ακόμη βλήμα εκτοξεύτηκε στην άσκηση Λευκός Αετός 13). Συνολικά θεωρείται μια κίνηση χαμηλού κόστους αλλά μεγάλης επιχειρησιακής αξίας.

Στη διεθνή αμυντική έκθεση MAKS στη Μόσχα:O πύραυλος 9Μ96Ε μπαίνει σε 4πλη συσκευασία στη θέση ενός κανίστρου βολής των 48Ν6Ε

Διασύνδεση με συστοιχία S-400 Triumph

Η δεύτερη επιλογή που θα μπορούσε να επιλέξει η ελληνική πλευρά είναι να προχωρήσει στην απόκτηση μιας πυροβολαρχίας S-400. Εκμεταλλευόμενοι την ικανότητα του συστήματος να διαμοιράζει πληροφορίες και να ελέγχει αντιαεροπορικά συστήματα παλαιότερης γενιάς μέσω του συστήματος ελέγχου και διοίκησης 30K6E, η ελληνική πλευρά μπορεί να διασύνδεσει ή «κουμπώσει» τις 2 υπάρχουσες συστοιχίες S-300 PMU-1 στο σύστημα S-400. Με τον τρόπο αυτό οι εξελιγμένοι αισθητήρες της συστοιχίας S-400 θα είναι τα μάτια και τα αυτιά του ενοποιημένου συστήματος αεράμυνας στην Κρήτη.

Στην παρούσα φάση το σύστημα Triumph δεν προσφέρεται για εξαγωγή μέχρι να καλυφθούν οι ρωσικές ανάγκες. Χαρακτηριστικό είναι ότι στον τουρκικό διαγωνισμό T-LORAMIDS οι Τούρκοι ζητούσαν επίμονα το σύστημα S-400, λαμβάνοντας όμως την αρνητική απάντηση της Ρωσικής πλευράς η οποία αντιπρότεινε το σύστημα S-300 PMU-2. Αντίστοιχη ιστορία συνέβη και με τη Νότιο Κορέα η οποία ήθελε να αποκτήσει μια εξαγωγική έκδοση του συστήματος S-400. Βρήκε όμως αντίθετη την ρωσική κυβέρνηση. Τελικά οι ρωσικές εταιρείες ALMAZ και FAKEL υπέγραψαν συμφωνία με την Κορεατική πλευρά και την εταιρεία Samsung THALES για την από κοινού ανάπτυξη μιας απλοποιημένης κινητής έκδοσης του συστήματος που θα βασίζεται στους πυραύλους 9M96E με απάρτια και λογισμικό από το κέντρο ελέγχου και διοίκησης 55Κ6Ε. Το ραντάρ MFR (Multi function radar) προέρχεται από την εταιρεία Samsung ενώ οι εκτοξευτές και τα οχήματα από την εταιρεία Doosan. Το νοτιοκορεάτικο σύστημα ονομάζεται M-SAM Cheolmae-2 ( «Σιδερένιο Γεράκι» στα ελληνικά).

Το ραντάρ NEBO SVU. Διακρίνεται η θηριώδης στοιχειοκεραία του που εκπέμπει στην VHF μπάντα συχνοτήτων και ανιχνεύει ακόμη και στόχους χαμηλού RCS.

Πολλοί θα σκεφτούν πως ανάλογο ελληνικό αίτημα θα έχει την ίδια κατάληξη. Κάτι τέτοιο δεν πρέπει όμως να ανησυχεί την ελληνική πλευρά για 2 λόγους:

1. H ελληνική προμήθεια θα είναι περιορισμένη σε μια πυροβολαρχία. Αυτό σημαίνει πως η παράδοση συστημάτων S-400 στη ρωσική αεράμυνα δεν θα καθυστερήσει σημαντικά και η όποια μεταβολή στο χρόνο παράδοσης είναι αμελητέα. Κάλλιστα θα μπορούσε επίσης να αυξηθεί η παραγωγή ανά έτος κατά 1 σύστημα.
2. Η εξαγωγή του συστήματος S-400 θα γίνει διαθέσιμη για χώρες της ρωσικής σφαίρας επιρροής όπως η Λευκορωσία και το Καζακστάν την περίοδο από το 2015 και μετά . Οι παρούσες οικονομικές συνθήκες της χώρας δεν επιτρέπουν την άμεση παραγγελία ενός τέτοιου συστήματος. Σταδιακά όμως βελτιώνονται. Ρεαλιστικά την περίοδο 2016-17 η χώρα θα έχει τους απαραίτητους οικονομικούς πόρους.

Για τις ανάγκες του παρόντος άρθρου θα μείνουμε στους αισθητήρες των S-400 οι οποίες περιλαμβάνουν το νέο ραντάρ 92N6E Grave Stone (εξέλιξη του Tomb Stone), το 3D ραντάρ πρόσκτησης στόχων για οποιαδήποτε υψόμετρο 96L6E Cheese Board που αναφέραμε ποιο πάνω, καθώς και το νέο  ραντάρ διαχείρισης μάχης 91Ν6Ε Big Bird (εξέλιξη του 64Ν6Ε2 Big Bird). Η διαφορά σε σχέση με προηγούμενες εκδόσεις είναι ότι όλα τα απάρτια των υποσυστημάτων είναι πλήρως ψηφιακά και σχεδιασμένα ώστε να αντέχουν σε περιβάλλον ηλεκτρονικών παρεμβολών καθώς και περιορισμό της καταστροφής σε περίπτωση επίθεσης με όπλα EMP (!).

Το ραντάρ εγκλωβισμού και καθοδήγησης 92N6E Grave Stone επιτρέπει τον αποτελεσματικό εγκλωβισμό στόχων σε αποστάσεις έως 400 km και την ταυτόχρονη εμπλοκή 36 βλημάτων, καθοδηγώντας 72 βλήματα 48Ν6Ε3 στον αέρα. Το εξελιγμένο 91Ν6Ε Big Bird ανιχνεύει στόχους μεγέθους αεροσκάφους από αποστάσεις της τάξεως των 600 km και μπορεί να ιχνηλατήσει μέχρι 300 (Χ2 σε ειδική διαμόρφωση ) στόχους. Το 3D ραντάρ έρευνας 96L6E Cheese Board μπορεί εκτός των άλλων να μπει σε Silent mode και να είναι έτοιμο για εκπομπή εντός 40 δευτερολέπτων. Η δυνατότητα αυτή είναι εξόχως σημαντική για επιχειρήσεις EMCON.

Τα παραπάνω ραντάρ είναι οι στάνταρ ενεργοί αισθητήρες μιας πυροβολαρχίας S-400. Το σύστημα όμως έχει και ιδιαίτερα εξελιγμένους παθητικούς αισθητήρες που επιτρέπουν την ανίχνευση από απόσταση εκατοντάδων χιλιομέτρων στόχων που εκπέμπουν στον ηλεκτρομαγνητικό φάσμα. Ο συνδυασμός των παθητικών αισθητήρων 86V6 Orion/Vega και 1L222 Avtobaza-Μ επιτρέπει την παθητική αναγνώριση και ιχνηλάτηση εναέριων στόχων που έχουν ανοικτά τα ραντάρ τους. Ανεπίσημοι κύκλοι κάνουν λόγω για εμβέλειες αποκάλυψεις έως 450 km για στόχους μεγέθους μαχητικού αεροσκάφους.

Ένα ακόμη πρόσθετο χαρακτηριστικό είναι η διασύνδεση με το περίφημο ραντάρ  VHF/L-Band Nebo SVU το οποίο έχει ικανότητα αναγνώρισης Stealth στόχων όπως το αμερικανικό F-35. O λόγος είναι η πολύ χαμηλή ζώνη συχνοτήτων που λειτουργεί το ραντάρ και επιτρέπει την ανίχνευση οποιαδήποτε αεροσκάφος λόγω του συντονισμού του με τις διαστάσεις του αεροσκάφους. Επιπλέον η κατασκευή υλικών απορρόφησης (RAM) ακτινοβολίας σε τόσο χαμηλές συχνότητες δεν έχει αναφερθεί από καμία εταιρεία και τεχνικά είναι πολύ δύσκολο να επιτευχθεί. Τα μελλοντικά τουρκικά μαχητικά F-35 JSF θα φαίνονται το ίδιο με αεροσκάφη παλαιότερης γενιάς με θανάσιμα αποτελέσματα για τους επίδοξους εισβολείς.

Διαφημιστική μπροσούρα του S-300 PMU-2 Favorit όπου διακρίνεται η μέγιστη διασπορά μεταξύ του ραντάρ εγκλωβισμού Tomb Stone και του ραντάρ έρευνας Big Bird σε αποστάσεις από 30 έως και 100km !!!

Συμπεράσματα

Καθώς οι έρευνες για υδρογονάνθρακες νοτίως της Κρήτης συνεχίζονται, ένα νέο πεδίο αντιπαράθεσης αναμένεται να ξεσπάσει με την Τουρκία. Η πιθανότητα πρόκλησης θερμού επεισοδίου στην περιοχή αυτή είναι ορατή. Η αναβάθμιση των δυνατοτήτων των συστοιχιών S-300 θα δημιουργήσει μια αδιάσπαστη αεροπορική ομπρέλα, ικανή να αντιμετωπίσει κάθε λογής εναέριες απειλές από χαμηλά ιπτάμενους στόχους, εχθρικά STEALTH αεροσκάφη όπως το τουρκικό F-35 Α, μέχρι και βαλλιστικά βλήματα μεγάλου βεληνεκούς. Υπενθυμίζεται ότι η Τουρκία έχει ήδη ενταγμένους σε υπηρεσία βαλλιστικούς πυραύλους όπως οι J-600T Yildirim II και ΙΙΙ (υπό ανάπτυξη) με βεληνεκή 300 και 1000 km αντίστοιχα. Ένα πρόγραμμα αναβάθμισης των S-300 πέρα από τα καθαρά επιχειρησιακά οφέλη βελτιστοποιεί και την επένδυση σε εκπαίδευση, χρήμα και χρόνο πού ήδη έχει αφιερώσει η ΠΑ όλα αυτά τα χρόνια. Είναι μια ισοδύναμη λύση σε σχέση με την απόκτηση νέων μαχητικών αεροσκαφών η οποία επί της παρούσης είναι μακρινό όνειρο λόγω οικονομικών δυσκολιών. Θα προστατέψει επίσης όχι μόνο ολόκληρο το Νοτιοανατολικό Αιγαίο αλλά και το μέλλον της Ελλάδος που βρίσκεται θαμμένο στα βάθη της Μεσογείου νοτιοανατολικά της Κρήτης. Τα οφέλη της αναβάθμισης είναι τέτοιας αξίας που ακόμη και στρατιωτικοί κύκλοι με αντι-ρωσικά αντανακλαστικά στο Υπουργείο Εθνικής Άμυνας εκφράζονται θετικοί για την πραγματοποίηση της. Το μόνο που απομένει είναι η πολιτική βούληση και η ταχύτητα της Πολιτικής Ηγεσίας να προωθήσει τις εξελίξεις.

ΥΓ. Το άρθρο αυτό δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Στρατηγική» τον Μάρτιο του 2014 και επαναδημοσιεύτηκε στο defencegrece μετά από επικοινωνία και άδεια του αρθρογράφου.